ORIGINAL_ARTICLE
بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت نیروهای داوطلب مردمی در زمان بحران
پژوهش حاضر تلاشی است در جهت بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت مردمی در زمان بحران. بنابراین ابتدا تعریفی از مشارکت و بحران به صورت مفهومی ارائه شد. سپس با مرور پیشینه و تئوریهای موجود در این زمینه، چهار متغیر اعتماد اجتماعی، انزوا، پایگاه طبقاتی و احساس آنومی تبیینکنندههای مشارکت شناخته شدند. پژوهش حاضر بر مبنای روش پیمایش استوار است. ابزار سنجش پرسشنامه است و برای تعیین حجم نمونه از روش نمونهگیری چند مرحلهای با استفاده از روش سهمیهای و تصادفی استفاده شده است. حجم نمونه نیز 319 نفر شهروند تهرانی است. نتایج آزمونهای توصیفی از میانگین نسبتاً بالای تمایل مردم به مشارکت در هر دو بعد خبر میدهد؛ به طوری که میانگین مشارکت در زمان جنگ 55/65 و در حوادث طبیعی94/68 است. نتایج آزمونهای آماری تحلیلی نیز در نهایت سه متغیر احساس آنومی، اعتماد اجتماعی و انزوای فردی را مهمترین عوامل تأثیرگذار بر مشارکت مردم در زمان بحران معرفی میکنند.
https://www.joem.ir/article_5599_fd12e108e605c7febd57e88b1e8fc3ec.pdf
2014-02-20
5
13
بحران
مشارکت
احساس آنومی
انزوای اجتماعی
پایگاه طبقاتی
فرهاد
باباخانی
lachin2005@gmail.com
1
گروه جامعهشناسی، دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
محمد
یزدانینسب
2
گروه جامعهشناسی، دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
مهدی
نوری
nouri4285@gmail.com
3
پژوهشگر، دانشگاه صنعتی مالک اشتر
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
معیارهای توسعهی مجدد اراضی نظامی با رویکرد مدیریت بحران
مدیریت بحران راهبردی است که متخصصان شهری آن را برای مقابله با بحرانهای شهری تدوین کردهاند. یکی از مراحل اصلی مدیریت بحران اسکان موقت حادثهدیدگان است و فضاهای باز شهری قابلیت بالایی در تسهیل این مرحله از مدیریت بحران دارند. در سالهای اخیر، قانون انتقال اراضی نظامی درونشهری به خارج از محدودهی شهرها زمینهی توسعهی مجدد آنها را در کشور فراهم ساخته است. یکی از مسائل مطرح در این زمینه چگونگی توسعهی مجدد با رویکرد مدیریت بحران است. این پژوهش در راستای حل این مسئله و با هدف ارائهی معیارهایی برای توسعهی مجدد اراضی نظامی با رویکرد مدیریت بحران و انتخاب پادگان دوشانتپه نشان داد که میتوان معیارهایی در زمینهی کاربری زمین، تأسیسات، تراکم، حمل و نقل و سازمان فضایی پیشنهاد کرد. بررسی شرایط شهری و محلی پادگان دوشانتپه، ارائهی طرحهای پیشنهادی برای توسعهی مجدد و ارزیابی این طرحها با معیارهای معرفیشده با روش تحلیل سلسلهمراتبی، نشان میدهد که میتوان با حداکثر استفادهی انطباقی از کاربریها و تأسیسات موجود، مجموعهای احداث کرد که در شرایط عادی دارای کاربریهای شرطی، چندعملکردی، موقتی، سبز و تفریحی باشد و در شرایط بحرانی با انعطافپذیری بالا به سرعت برای عملکردهای امدادی و اسکان موقت آماده گردد.
https://www.joem.ir/article_5600_340aa6587b54495e9fc4a2aa0850c943.pdf
2014-02-20
15
24
مدیریت بحران
توسعهی مجدد
اراضی نظامی
پادگان دوشانتپه
روشAHP
کاظم
افرادی
kazem55@ymail.com
1
کارشناسی ارشد برنامهریزی شهری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
فرشاد
نوریان
2
گروه شهرسازی، دانشکدهی شهرسازی، دانشگاه تهران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
ارزیابی خطر و خسارت ناشی از پدیدهی روانگرایی خاک
تحلیل خطرات طبیعی میتواند ابزار مناسبی در تصمیمگیری، برنامهریزی و اولویتبندی اقدامات مدیریت بحران باشد. در این پژوهش، ضمن پیشبینی سناریوهای بروز خطر و خسارت پدیدهی روانگرایی، آسیبپذیری عناصر در معرض خطر نیز مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. جزئیات این رویکرد در منطقهی گرگان در استان گلستان مورد ارزیابی و توصیف قرار گرفته است. همچنین نقشههای خاک (طبقات بافت رسوب)، عمق آب زیرزمینی (اطلاعات چاههای پیزومتری) و شتاب زلزله (دادههای بیشترین شتاب لرزهای تاریخی ثبت شده) تهیه شد. وقوع روانگرایی خاک بر اساس متغیرهای مذکور و مدل تجربی سه فاکتوره برای شرایط موجود در چهار رتبهی خطر تهیه گردید. بر اساس ترکیبهای احتمالی توانایی وقوع شتاب بیشینهی لرزهای و تغییرات عمق آب زیرزمینی، وضعیت بروز خطر مشخص گردید. با در نظر گرفتن ارتباط عوامل پیشگفته، پهنههای مختلف وقوع خطر روانگرایی با استفاده از سامانهی اطلاعات جغرافیایی و نرمافزارArc GIS 9.3 محاسبه گردید. در نهایت طبقات حساسیت روانگرایی برای منطقهی مورد مطالعه تهیه شد. بر اساس نتایج پژوهش، در سناریوی وقوع خطر، ناحیهی شمالی منطقهی مورد مطالعه با تمرکز فعالیتها و مراکز جمعیتی و بالا بودن سطح آب زیرزمینی در رتبههای خطر و خسارت بالا قرار دارد. نقشه و نتایج پیشبینی محدودهی خطر روانگرایی خاک در قالب سناریوی آینده در چهارچوب تحلیل احتمال خطر و خسارت میتواند ابزار مناسبی در مدیریت خطر و کاهش خسارت ناشی از این پدیده باشد. رویکرد ارزیابی مورد استفاده میتواند با در نظر گرفتن شدت و محدودهی خطر و عناصر حساس در گرفتن تصمیماتی برای کاهش خطر مورد استفاده قرار گیرد.
https://www.joem.ir/article_5601_99ed3df1084cecfe7982c234df4b4056.pdf
2014-02-20
25
32
پهنهبندی خطر
سامانهی اطلاعات جغرافیایی
مخاطرات طبیعی
برنامهریزی فضایی
علی
عبدالله زاده
aliabdollahzadeh66@gmail.com
1
آبخیزداری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
AUTHOR
مجید
اونق
majidownagh@gmail.com
2
گروه آبخیزداری و مدیریت مناطق بیابانی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
AUTHOR
رئوف
مصطفیزاده
raoofmostafazadeh@yahoo.com
3
علوم و مهندسی آبخیزداری دانشکدهی منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
ارزیابی میزان حساسیت داراییها و پهنههای شهری با استفاده از تحلیل اندرکنشی با رویکرد برنامهریزی شهری
بر اساس تئوریهای مختلف، آنچه در جنگهای دنیای امروز بیشتر مورد توجه قرار میگیرد، شناسایی داراییهای با ارزش شهر یا کشور و احتمال حمله به آنهاست. با توجه به عملکرد، میزان تأثیرگذاری، موقعیت راهبردی و ... میزان حساسیت هر کدام از داراییها نسبت به یکدیگر متفاوت است. از این رو تعیین میزان حساسیت داراییها اولین گام در طرحهای پدافند غیرعامل است. حساسیت داراییها بر اساس پیامدهای کوتاهمدت و بلندمدت ناشی از خسارت و تخریب داراییها تعریف شده و طبقهبندی میزان حساسیت آنها به روشهای مختلفی صورت میگیرد. در این پژوهش تحلیل اندرکنشی داراییها برای ارزیابی حساسیت آنها مورد استفاده قرار گرفته است. میزان حساسیت هر دارایی از تلفیق سه اندرکنش فیزیکی، زمانی و جغرافیایی محاسبه شده است. برای تدوین برنامههای کارآمدتر باید علاوه بر ارزیابی حساسیت داراییها، میزان حساسیت پهنههای تحت تأثیر آنها نیز شناسایی شود و در برنامهریزی مورد توجه قرار گیرد، در حالی که این امر در پژوهشهای مرتبط با حساسیت کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. هدف این پژوهش توسعهی مفهوم اندرکنش و ارائهی روشی برای استفاده از تحلیلهای اندرکنشی در برنامهریزی شهری است. در این روش میزان حساسیت پهنههای شهری با توجه به دو عامل میزان حساسیت داراییها و تجمع آنها در یک پهنهی شهری تعیین شده است. برای عینی شدن این تحلیل، فرایند مذکور در یک منطقهی شهری فرضی پیاده شده است. نتایج نشان میدهد که در این محدوده، داراییهای مربوط به زیرساخت برق از بیشترین حساسیت و داراییهایی همچون موزه و صدا و سیما از کمترین میزان حساسیت برخوردارند.
https://www.joem.ir/article_5602_42e97c0c2bae7440834b6f0882867883.pdf
2014-02-20
33
41
دارایی
حساسیت
تحلیل اندرکنش
سامانهی اطلاعات جغرافیایی
حانیه
نورالهی
h_nurollahi@yahoo.com
1
پژوهشگر، دانشگاه صنعتی مالک اشتر
LEAD_AUTHOR
عاطفه
سلیمانی
atefeh.soleimani.r@gmail.com
2
گروه شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت
AUTHOR
اکرم
برزگر
ak.barzagar@gmail.com
3
پژوهشگر، دانشگاه صنعتی مالک اشتر
AUTHOR
علی
علیدوستی
alidousti@mut.ac.ir
4
پژوهشگر، دانشگاه صنعتی مالک اشتر
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مقایسهی ظرفیتهای نظام ساختمانی LSF با ICF برای ایجاد اسکان موقت در شرایط بحران پس از زلزله
سکونت یافتن، امری ضروری برای انسان است؛ تا آنجا که گردانندگان جوامع مختلف تلاش میکنند تا با فراهم کردن تسهیلات لازم، امکان دستیابی به آن را برای همگان فراهم کنند. این موضوع به هر شکل که مطرح گردد، نیازمند مطالعه، بررسی، تحلیل و ارزیابی است؛ به طوری که در هر شرایطی بتوان برای اسکان افراد برنامهریزی کرد. اسکان موقت پس از زلزله نیز یکی از همین شرایط است. با توجه به شدت تخریب ایجاد شده در ساختمانها که آنها را به مکانهایی ناامن برای ادامهی زندگی تبدیل میکند، اقدامات لازم برای بازسازیها صورت میگیرد. اما این امر در بسیاری موارد به زمان نیاز دارد و تا زمان بازسازی ساختمانهای مسکونی، بازماندگان نیاز به محیطی موقت برای اسکان دارند. در نظر داشتن عواملی چون نیاز به حجم بالایی از سکونتگاه در مدت زمانی کوتاه پس از زلزله، ویژگیهای اسکان موقت بسته به شرایط زمانی و مکانی سانحه و خصوصیات مشترک آن با سکونتگاه دائم، اهمیت استفاده از نظامهای ساختمانی و روشهای ساخت سریع سکونتگاه موقت را روشن میسازد. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با مرور ویژگیهای اسکان موقت به اولویتبندی این ویژگیها از نظر اهمیت میپردازد و سپس با طرح سؤالاتی متناسب با ویژگیهای پیشگفته دو نظام ساختمانی LSF و ICF را مورد مقایسه قرار میدهد.
https://www.joem.ir/article_5603_7a64df0769032988bb51910d5929c737.pdf
2014-02-20
43
50
سکونتگاه
ویژگیهای اسکان موقت
بحران
نظام ساختمانی
محمدرضا
بمانیان
bemanian@modares.ac.ir
1
گروه معماری، دانشکدهی هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس تهران
AUTHOR
نجمه
بختیاریان
mbhjfh@gmail.com
2
گروه معماری، دانشکدهی هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس تهران
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مدل لجستیک امدادرسانی برای کاهش تلفات پس از زلزله در ابعاد بسیار بزرگ و واقعی
با نگاهی به حوادث طبیعی چند دههی اخیر به روشنی در مییابیم که بروز بلایای طبیعی موجب به وجود آوردن هزینههای مالی و انسانی سنگین برای دولتها و جوامع میشود و روز به روز نگرانیها را در این زمینه افزایش میدهد. یکی از اصلیترین فعالیتهایی که در هر عملیات امدادرسانی صورت میپذیرد و تقریبا 80 درصد حجم کل فعالیتها را شامل میشود، لجستیک است. لجستیک امدادرسانی که در چند سال اخیر مطرح شده است، میکوشد تا با استفاده از مدلهای رایج در لجستیک تجاری و در نظر گرفتن شرایط خاص و ویژهای همچون تقاضای نامشخص، دسترسی نداشتن به اطلاعات دقیق در شرایط پس از بحران، خراب شدن و از بین رفتن مسیرهای حمل و نقل شهری و برون شهری و محدود بودن زمان امدادرسانی در صورتی که حجم فعالیتها و هماهنگیهای مورد نیاز بسیار بالا و فشرده است، تا حد امکان تلفات انسانی را کاهش دهد. در این پژوهش یک مدل لجستیک امدادرسانی با رویکرد برنامهریزی غیرخطی مختلط عدد صحیح (MINLP) با در نظر گرفتن خرابی مسیرهای حمل و نقل شهری پس از وقوع زلزله، زمان استاندارد و بینالمللی امدادرسانی و استفاده از دادههای برخط حاصل شده از نظام اطلاعات مکانی (GIS)، برای مکانیابی مراکز توزیع محلی کالاهای امدادی و همچنین مسیریابی وسایل حمل و نقل ارائه شده است. در طراحی مدل سعی شده است تا حد ممکن عوامل حیاتی دخیل در لجستیک امدادرسانی مورد توجه قرار گیرد. سپس مدل ارائه شده در مقیاس بزرگ و واقعی و با استفاده از دادههای برگرفته از نظام اطلاعات مکانی، به صورت یک مطالعهی موردی پیادهسازی شده و نتایج آن به صورت کامل ارائه شده است. برای حل این مدل در شرایط واقعی از روش جستجوی همسایگی متغیر که برای اولین بار برای یک مدل لجستیک امدادرسانی ارائه شده، بهره گرفته شده است.
https://www.joem.ir/article_5604_28ed5c466f7b87d099961e9b5c127402.pdf
2014-02-20
51
64
لجستیک امدادرسانی
خرابی شبکهی حمل و نقل
مکانیابی- مسیریابی
جستجوی همسایگی متغیر
نظام اطلاعات جغرافیایی
مرتضی
احمدی
mortezaahmadi@aut.ac.ir
1
مهندسی صنایع- لجستیک و زنجیرهی تأمین، دانشکدهی مهندسی صنایع و سیستمهای مدیریت، دانشگاه صنعتی امیرکبیر
LEAD_AUTHOR
عباس
سیفی
aseifi2@gmail.com
2
دانشکده مهندسی صنایع و سیستمهای مدیریت،دانشگاه صنعتی امیرکبیر
AUTHOR
علیرضا
قرهی
alirezagharahi@gmail.com
3
مهندسی صنایع، گروه مهندسی صنایع، دانشکدهی فنی- مهندسی، دانشگاه بوعلی سینا
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تعیین و رتبهبندی تهدیدات انسانساخت عمدی در اجزای اصلی ایستگاههای مترو
ایستگاههای مترو به دلایل مختلفی چون جمعیتپذیری بالا از اهمیت بالایی برخوردارند و همواره در معرض تهدیدات انسانساخت مختلف قرار دارند. کاهش آسیبپذیری ناشی از این تهدیدها در ایستگاههای مترو همانند هر فضای عمومی دیگری در سایهی اقدامات پدافند غیرعامل و مدیریت بحران میسر است که شناخت و رتبهبندی تهدیدات، اولین اقدام در این مسیر است. این پژوهش به روش توصیفی - تحلیلی و با استفاده از مطالعات کتابخانهای و پرسشنامه به استخراج تهدیدات انسانساخت عمدی حوزهی ایستگاههای مترو و رتبهبندی آنها در هر یک از اجزای اصلی این فضاهای عمومی میپردازد. استخراج تهدیدات تخصصی ایستگاههای مترو و تبیین شاخصهای رتبهبندی تهدیدات از مهمترین دادههای کیفی است که در تهیهی پرسشنامهی تحقیق مورد استفاده قرار گرفت. برای تحلیل دادهها نیز علاوه بر آمارهای کمی، از روش تحلیل محتوا استفاده شد. روایی پرسشنامهی طراحی شده را متخصصان تأیید کردند و پایایی آن بر اساس آزمون آلفای کرونباخ، 928/0 به دست آمد که بیانگر صحت بالای نتایج است. یافتههای تحقیق بیانگر آن است که از میان نه تهدیدِ پیش روی ایستگاههای مترو، بمبگذاری اصلیترین تهدید کل این فضا میباشد. از دیگر نتایج این تحقیق میتوان به رتبهبندی نه تهدید مذکور در هر یک از جزءهای اصلی ایستگاه مترو اشاره کرد. این رتبهبندی بر اساس چهار شاخص "شدت خسارت"، "توانایی دشمن"، "جذابیت هدف" و "سابقه رخداد تهدید" انجام پذیرفت.
https://www.joem.ir/article_5605_ffeca55765f389d17406f057ab6fbe48.pdf
2014-02-20
65
75
ایستگاه مترو
تهدید انسانساخت عمدی
مدیریت بحران
دفاع غیرعامل
غلامرضا
جلالی فراهانی
1
دانشگاه عالی دفاع ملی
AUTHOR
فتحاله
شمسایی زفرقندی
2
مدیریت راهبردی پدافند غیرعامل، دانشگاه عالی دفاع ملی
AUTHOR
مصطفی
غضنفری
m_gh1392@yahoo.com
3
مهندسی پدافند غیرعامل، گرایش طراحی، دانشگاه صنعتی مالک اشتر
LEAD_AUTHOR
علی
قنبرینسب
alighanbari2454@gmail.com
4
گروه جغرافیا، دانشگاه تهران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
اختصاص منابع اقتصادی جهت کاهش ریسک لرزهای منطقهای با استفاده از مدل بهینهسازی تصادفی و یقینی
این پژوهش با هدف ارائهی روشی برای ارزیابی و تعیین اولویت اقدامات کاهش ریسک لرزهای در کشورهای لرزهخیز در حال توسعه و اختصاص بودجهی لازم به این اقدامات و یاری دادن مدیران و تصمیمگیرندگان در این امر انجام شده است. بنابراین یک مدل برنامهریزی بهینهسازی تصادفی (احتمالی) دو مرحلهای توسعه داده شده است تا منابع اقتصادی اختصاص یافته به راهکارهای کاهش ریسک لرزهای (مقاومسازی) و بازسازی پس از زلزلههای احتمالی آینده را در سطح منطقهای بهینه سازد. این مدل پیشنهادی راهبردهای کاهش ریسکهای موجود را با هدف کمینه کردن هزینههای مقاومسازی، بازسازی و ریسک خسارت اقتصادی بیش از حد مجاز مورد جستجو قرار میدهد تا راهکار بهینه را با توجه به محدودیتهای موجود پیدا کند. برای نشان دادن قابلیت کاربردی مدل پیشنهادی، نواحی ساختمانی شهر تهران مورد تحلیل قرار گرفته است. بنابراین دادههای ساختمانی ناحیهی مورد مطالعه، به همراه توابع آسیبپذیری این ساختمانها و ویژگیهای خطر لرزهای منطقهای برای ارزیابی احتمالی ریسک منطقهی مورد مطالعه به کار گرفته شدهاند. نتایج تحلیل مدل پیشنهادی به صورت تغییرات هزینههای مقاومسازی با موقعیت جغرافیایی و بر حسب نوع سازه و سطح طراحی لرزهای ارائه شده است. برای بررسی مدل پیشنهادی از دیدگاه در نظر گرفتن عدم قطعیت وقوع زلزلهها و همچنین نشان دادن برتریهای مدل برنامهریزی تصادفی نسبت به مدلهای بهینهسازی یقینی، مدل یقینی متناظر با مدل تصادفی پیشنهادی، ارائه و تحلیلهایی نیز بر مبنای این مدل انجام شده است. در پایان نتایج این تحلیلها با نتایج تحلیل مدل تصادفی مورد مقایسه قرار گرفته است.
https://www.joem.ir/article_5606_dc1cd6d14992e2299f38a53b160185a1.pdf
2014-02-20
77
94
بهینهسازی
کاهش ریسک لرزهای
اختصاص منابع
آسیبپذیری لرزهای
تهران
الناز
پیغاله
epeyghaleh@dena.kntu.ac.ir
1
دانشکدهی عمران، دانشگاه صنعتی خواجه نصیر طوسی
LEAD_AUTHOR
محمدرضا
ذوالفقاری
mzolfaghari@catrisks.com
2
دانشکدهی عمران، دانشگاه صنعتی خواجه نصیر طوسی
AUTHOR