ORIGINAL_ARTICLE
تسهیل فاز واکنش مدیریت بحران زلزله با استخراج خودکار ساختمانها بر مبنای آنالیز بافت از تصاویر ماهوارهای
آگاهی سریع، دقیق و جامع از موقعیت ساختمانهای آسیبدیده، پس از وقوع زمینلرزه، مبنای بسیاری از مراحل مطرح در روند مدیریت بحران از قبیل امداد و نجات، اسکان، آواربرداری و حتی بازسازی است. در سالهای اخیر استفاده از تصاویر ماهوارهای با قدرت تفکیک بالا، به علت رفع محدودیتهای روشهای زمینی، یکی از اصلیترین منابع اطلاعاتی به شمار میرود.
هدف این تحقیق ارائه و پیادهسازی یک روش خودکار برای تهیهی نقشهی تخریب ساختمانها، در مدت زمان کوتاهی پس از وقوع زلزله، بر مبنای بهکارگیری تصاویر ماهوارهای با قدرت تفکیک بالا است. در این روش، پس از استخراج توصیفگرهای بافتی از تصویر بعد از زلزله در محل هر ساختمان، توصیفگرهای بهینه با استفاده از الگوریتم ژنتیک انتخاب شدند؛ سپس پیکسلهای ساختمانها با دو روش بیشترین شباهت و شبکهی عصبی برای دو گروه سالم و آسیبدیده ردهبندی شدند؛ آنگاه نسبت به تعیین وضعیت پلیگونهای ساختمانی بر اساس تعداد پیکسلهای آسیبدیدهی هر پلیگون به سه ردهی تخریب بالای 70%، تخریب بین 30% تا 70% و تخریب زیر 30% اقدام گردید. در این تحقیق، برای ارزیابی روش پیشنهادی، وضعیت ساختمانهای تخریبشدهی زلزلهی آذربایجان، با استفاده از دانش عامل خبره، تعیین شد و دقت کلی 04/81 درصد برای این روش به دست آمد.
https://www.joem.ir/article_9899_c88d0b7bf94bc00ee968ce6a09a88c52.pdf
2014-08-23
5
19
تصویر ماهوارهای با قدرت تفکیک مکانی بالا
نقشهی تخریب
آنالیز بافت
الگوریتم ژنتیک
حمیدرضا
رنجبر
hamid_rr2000@yahoo.com
1
سیستم اطلاعات جغرافیایی، مجتمع دانشگاهی آمایش و پدافند غیرعامل، دانشگاه صنعتی مالک اشتر
LEAD_AUTHOR
علیرضا
آزموده اردلان
ardalan@ut.ac.ir
2
گروه مهندسی نقشهبرداری، قطب علمی مهندسی نقشهبرداری در مقابله با سوانح طبیعی، پردیس دانشکدههای فنی، دانشگاه تهران
AUTHOR
حمید
دهقانی
hamid_deh@yahoo.com
3
مجتمع دانشگاهی آمایش و پدافند غیرعامل، دانشگاه صنعتی مالک اشتر.
AUTHOR
محمدرضا
سراجیان
sarajian@ut.ac.ir
4
گروه مهندسی نقشهبرداری، قطب علمی مهندسی نقشهبرداری در مقابله با سوانح طبیعی، پردیس دانشکدههای فنی، دانشگاه تهران.
AUTHOR
علی
علیدوستی
alialidoosti@ymail.com
5
مهندسی مکانیک، دانشگاه صنعتی مالک اشتر.
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
ارزیابی ریسک فروریزش ساختمانها در مناطق شهری پس از زلزله
شهر تهران، بهمنزلهی پایتخت کشور و یک مجموعهی شهری بزرگ، نقش عمدهای در فعالیتهای سیاسی، اقتصادی، خدماتی و فرهنگی در مقیاس منطقهای، ملی و بینالمللی ایفا میکند. وقوع هر سانحهای در پایتخت میتواند تبعات گستردهای، بهویژه در حوزهی امنیت ملی، سیاست و اقتصاد، در پی داشته باشد. در این پژوهش مسئلهی فروریزش ساختمانها در اثر زلزله مورد بررسی قرار گرفته است. بهطور کلی ساختمانهایی که فرو میریزند، بیشترین خسارتها و تلفات انسانی را با خود به همراه دارند. تبیین وضعیت ساختمانهای منطقهی یک شهر تهران، از نظر فروریزش، علاوه بر ترسیم وضعیت آیندهی منطقه پس از وقوع زلزله میتواند عاملی برای اولویت دادن به برنامههای نوسازی و راهبردهای مقاومسازی باشد. در این مسیر عدم قطعیتهای موجود در ارزیابی ریسک فروریزش شامل نوع سازه، ارتفاع، آئیننامهی طراحی لرزهای و نوع خاک همگی میتوانند در قالب یک درخت منطقی در محاسبات دخیل شوند. منحنی شکست معیاری برای تعیین درصد احتمال حالتهای خرابی است که در این پژوهش فقط حالت خرابی کامل مورد نظر است. توسعهی منحنیهای شکست منطبق بر شرایط منطقه اقدامی پیشگیرانه برای تطبیق هر چه بیشتر نتایج بر وضعیت موجود قلمداد میشود. در این مقاله، پس از بیان شیوهی توسعهی منحنیهای شکست بومی، منطقهی مورد مطالعه به سبب خصوصیات متغیر خاک به سلولهای کوچک تقسیم میشود و برای هر یک تحلیل خسارتی مجزا، با استفاده از مقادیر محاسبهشدهی حداکثر شتاب زمین، صورت میگیرد. سپس با محاسبهی احتمال فروریزش برای ساختمانهای موجود بحرانیترین شبکهی سازهای، از نظر میانگین و بیشینهی احتمال فروریزش، تعیین میشود و دو سناریو برای مقاومسازی به روش ارتقای آئیننامهی طراحی لرزهای برای سازهی بحرانی مورد نظر ارائه میگردد.
https://www.joem.ir/article_9900_7d2419860128f4b8152d5fa7b4441f4f.pdf
2014-08-23
21
35
زلزله
منحنی شکست
احتمال فروریزش
مقاومسازی
محمدعلی
قنبری
ml.ghanbari@yahoo.com
1
مدیریت در سوانح طبیعی، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران.
AUTHOR
بابک
امیدوار
bomidvar@ut.ac.ir
2
گروه مدیریت در سوانح طبیعی، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران.
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی الگوی ساختار سازمانی مرکز عملیات اضطراری در واحد صنعتی
تجربهی حوادث ناگوار در مجتمعهای صنعتی و به وجود آمدن مشکلات فراوان موجب گردید تا یک نظام مدیریت و فرماندهی استاندارد برای رفع مشکلات موجود و مدیریت بهتر بحران فراهم شود. ترسیم و تبیین ساختار سازمانی مرکز عملیات اضطراری در شرکتهای نفتی، همچون منطقهی عملیاتی نفت چشمهخوش، میتواند کمک شایانی به کاهش تلفات مالی و جانی ناشی از بروز حوادث داشته باشد. یک مرکز وقتی میتواند عملکرد مناسبی در مدیریت بحران داشته باشد که ساختار و ارتباطات سازمانی آن به صورت بهینه و صحیح تعریف شده باشد. به همین منظور، این پژوهش با روش میدانی و با ابزار گردآوری از طریق مصاحبه و پرسشنامه صورت گرفته است و مخاطبان آن کارکنان نفت چشمهخوش هستند. بر اساس آزمون فرضیهها مناطق مستعد بحران در منطقهی نفت چشمهخوش شامل بخش پساب واحد نمکزدایی، تفکیکگرها، مخازن ذخیرهی نفت و گودال آب و نفت واحد بهرهبرداری است و این در حالی است که آموزشهای کافی در زمینهی مدیریت بحران به کارکنان داده نشده است. مهمترین عناصر در ساختار سازمانی مرکز شامل جانمایی مناسب، دسترسی مناسب، منابع انسانی و تجهیزات است و مناسبترین افراد برای حضور در مرکز، ریاست منطقه، رؤسای واحدها و یا جانشینان و کارشناسان HSE هستند.
https://www.joem.ir/article_9901_54320f10df63b7915a5af85cded37fcc.pdf
2014-08-23
37
46
مدیریت بحران
ساختار سازمانی
مرکز عملیات اضطراری
واحد صنعتی
نفت چشمهخوش
کیومرث
ناصری
q.naseri@gmail.com
1
رشته مدیریت محیط زیست، گروه مدیریت محیط زیست، واحد علوم وتحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی سیستان وبلوچستان.
LEAD_AUTHOR
سعید
گیوه چی
givechi9@gmail.com
2
گروه مدیریت محیط زیست، واحد علوم وتحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی سیستان وبلوچستان.
AUTHOR
مهناز
نصرآبادی
nilofar.nasr@gmail.com
3
گروه مدیریت محیط زیست، واحد علوم وتحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی سیستان وبلوچستان.
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
ارائهی مدل نوین برای تحلیل وابستگی داراییهای حیاتی در آسیبپذیری صنایع
امروزه عملکرد داراییهای حیاتی در یک صنعت و یا شهر، بهطور چشمگیری، به نظامهای شبکهای وابسته است. اگر یک زیرساخت را متشکل از مجموعهای از داراییها بدانیم، میتوانیم بگوییم که حتی اساسیترین عملکردهای روزمره مستلزم عمل متقابل با گروهی از نظامهای داراییهای حیاتی است. این پژوهش به ارائهی مدلی نوین برای تحلیل وابستگی سیستمی میان شبکهای از داراییها در یک زیرساخت صنعتی میپردازد. معروفترین مدل مطرح شده در زمینهی محاسبهی این وابستگیها مدل لیونتیف است که دارای نواقصی چون در نظر نگرفتن تأثیر عدم عملکرد بر گرههای واسط و انتقالدهنده است. در این تحقیق سعی شده تا، با برطرف کردن معایب مدل مذکور، به ارائهی مدلی جدید اقدام شود. در این مدل داراییها به دو دستهی منابع و تغذیهشوندهها تقسیم میشوند و اجزا به این طریق بر یکدیگر تأثیر دارند. این مدل برای محاسبهی اهمیت اجزا بر یکدیگر از چارچوبی ابتکاری، بر پایهی تحقیق در عملیات، استفاده میکند که در آن اهمیت نسبی هر یک از داراییها مشخص میشود تا بدین طریق معیاری برای تصمیمگیری در خصوص نحوهی اثرگذاری داراییها، میزان وابستگی عملکرد هر یک از داراییها بر دیگر داراییها، همچنین میزان اهمیت هر دارایی در شبکه بر پایهی مفهوم «مرکزیت»، ایجاد گردد؛ در پایان، مثالی برای تشریح مدل تبیین شده است.
https://www.joem.ir/article_9902_6c7ce6a4e0544b89182467ad8f5d67a3.pdf
2014-08-23
47
55
شبکه
داراییهای حیاتی
مرکزیت
وابستگی سیستمی
شرایط اضطراری
فرشید
عوض آبادیان
f.evazabadi@ut.ac.ir
1
پژوهشگر، دانشگاه صنعتی مالک اشتر.
LEAD_AUTHOR
علی
جمشیدی
ali.jam663@gmail.com
2
پژوهشگر، دانشگاه صنعتی مالک اشتر.
AUTHOR
آرمان
رضایتی
arman.rezayati@gmail.com
3
پژوهشگر، دانشگاه صنعتی مالک اشتر.
AUTHOR
رسول
مهدیزاده
4
پژوهشگر، دانشگاه صنعتی مالک اشتر.
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
ارزیابی حوادث، مبتنی بر شاخصهای پایش عملکرد ایمنی، با استفاده از اوامیکس
اندازهگیری و ارزیابی عملکرد از مهمترین اقدامات برای دستیابی به مدیریت کارا و اثربخش در فرایند ایمنی و همچنین رسیدن به بهبود مداوم تلقی میگردد که نتایج آن شرایط را برای هرگونه اقدام اصلاحی و ارائهی راهکارهای پیشنهادی برای کاهش حوادث فراهم میکند. هدف از پژوهش حاضر تعیین شاخصهای مورد نیاز برای پایش عملکرد ایمنی و ارزیابی شاخصها با توجه به رویدادهای پایه و حوادثی است که در خطوط لولهی انتقال گاز طبیعی به وقوع میپیوندد. برای این منظور شاخصهای کمی و کیفی ارزیابی عملکرد شناسایی و با استفاده از نظر خبرگان وزندهی شد. در گام بعد رویدادهای پایه و حوادث ناشی از آن با در نظر داشتن مطالعات قبلی استخراج شد و شاخصهای کمی و کیفی تعیینشده، با توجه به این حوادث و همزمان با استفاده از ماتریس ارزیابی دادههای تلفیقی، مورد سنجش قرار گرفت.
نتایج پژوهش گویای آن است که حریق با پیشروی سریع بر اثر ترکیدگی، با امتیاز 1279/0، از پیامدهایی است که دارای بیشترین اهمیت و نشت گاز بر اثر سوراخشدگی، با امتیاز 0743/0، دارای کمترین اهمیت است و برای سنجش این پیامدها شاخص شدت ـ تکرار، با ارزش وزنی 1131/0، دارای بیشترین اولویت و شاخص مهارت، با ارزش وزنی 0208/0، دارای کمترین اولویت است. بنابراین نتایج به دست آمده این فرصت را برای مدیران فراهم میکند تا بتوانند با استفاده از ارزیابی عملکرد ایمنی، بر اساس شاخصها و رویدادها، بهترین تصمیمگیریها را در ارائه و اجرای راهکارها و اقدامات پیشگیرانه داشته باشند.
https://www.joem.ir/article_9903_58fec603b000d40e16b04826652e58ee.pdf
2014-08-23
57
63
ارزیابی عملکرد ایمنی
شاخصهای کمی و کیفی
تصمیمگیری
اوامیکس
خطوط لولهی انتقال گاز
عزتاله
اصغریزاده
1
دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران.
AUTHOR
احمدرضا
قاسمی
ghasemiahmad@ut.ac.ir
2
گروه مدیریت، پردیس فارابی(قم)، دانشگاه تهران.
LEAD_AUTHOR
محمدصادق
بهروز
sadeqbehruz@ut.ac.ir
3
مدیریت صنعتی، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران.
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
ارائهی مدلی برای کنترل و کاهش آسیبهای ناشی از وقوع زلزله با رویکرد مدلیابی ساختاری ـ تفسیری
ایران بعد از چین، هند و بنگلادش بیشترین میزان خسارت را در جهان از بلایای طبیعی، بهویژه زلزله، به خود اختصاص میدهد. با وجود ماهیت غیر قابل پیشبینی زلزله جوامع توسعهیافته، با مدیریت و برنامهریزی صحیح، بهطور چشمگیری از صدمات ناشی از بلایای طبیعی کاستهاند. بنابراین ارائهی مدلی که بهطور جامع و نظاممند نحوهی ارتباط بین عوامل مؤثر بر مهار و کاهش خسارتهای ناشی از زلزله را نشان دهد، بسیار حائز اهمیت است. این پژوهش با استفاده از مدلیابی ساختاری ـ تفسیری به ارائهی مدلی برای تبیین ارتباط بین عوامل مؤثر بر مهار و کاهش خسارتهای ناشی از زلزله پرداخته است و با ترکیب روشهای کیفی و کمی مدلی را تبیین کرده است که میتواند، در مواقع بحرانی، راهنمای مدیران در امر برنامهریزی و تصمیمگیری باشد. همچنین برای شناسایی عوامل مؤثر بر کاهش و مهار خسارتهای ناشی از زلزله از روش دلفی، در کنار تحلیل عاملی تأییدی مرتبهی دوم، استفاده شده است. سپس با نرمافزار حداقل مربعات جزئی و با استفاده از نظر خبرگان (15 تن از مدیران هلال احمر استان یزد) مدل اصلی تحقیق ساختاردهی شده است. نتایج تحقیق نشانگر آن است که عوامل پیشنهاد شده بهخوبی توانایی اندازهگیری مفهوم مورد نظر پژوهش را دارند؛ همچنین نتایج نشان میدهد که، بر اساس مدل ایجاد شده از طریق مدلیابی ساختاری تفسیری، عوامل ارزشی، مدیریتی و راهبردی و عمرانی زیربنای مدل کاهش و مهار خسارتهای ناشی از زلزله است.
https://www.joem.ir/article_9904_4b64a43c4a39e02dfbedb82821a0b090.pdf
2014-08-23
65
77
زلزله
روش دلفی
تحلیل عاملی تأییدی مرتبهی دوم
مدلیابی ساختاری ـ تفسیری
مدیریت بحران
ابراهیمزاده
پزشکی
rezapezeshki87@gmail.com
1
مدیریت اجرایی، دانشکده مدیریت، دانشگاه یزد
LEAD_AUTHOR
نگار
جلیلیان
jlnegar@yahoo.com
2
مدیریت صنعتی، دانشکده مدیریت، دانشگاه یزد.
AUTHOR
سید حیدر
میرفخرالدینی
mirfakhr@yazd.ac.ir
3
دانشکدهی مدیریت، دانشگاه یزد.
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
ارائهی مدلی برای خطر آتشسوزی در بوستان ملی گلستان
تحقیق حاضر به شناسایی مناطق حساس به آتشسوزی در بوستان ملی گلستان، یکی از مهمترین ذخایر زیستکرهی جهان، با استفاده از تحلیل تشخیصی (ممیزی) و شبکهی استنتاج عصبی فازی تطبیقی میپردازد. بدین منظور ابتدا لایههای رقومی و دادههای مورد نیاز از پایگاههای اطلاعاتی، مراکز مرتبط و برداشتهای میدانی در منطقهی مورد مطالعه تهیه شد. پس از آمادهسازی دادهها و در نظر گرفتن آتشسوزیهای رخ داده، با استفاده از تحلیل تشخیصی، مهمترین عوامل مؤثر در وقوع آتشسوزی مشخص گردید. میانگین وزنی این عوامل محاسبه شد و با استفاده از الگوریتم K-Fold در شش مرحله با توابع عضویت ذوزنقهای، گوسی، مثلثی و زنگولهای، مدلهای عصبی ـ فازی خطر آتشسوزی ساخته شد و با استفاده از نتایج نقشهی خطر آتشسوزی در 5 طبقهی خطر خیلیکم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد تهیه گردید. ارزیابی صحت نیز با استفاده از مشخصهی عامل نسبی صورت پذیرفت. نتایج حاصل از تحلیل تشخیصی حضور دامدار، حضور شکارچی، فاصله از جادهی ترانزیتی، میانگین دما، فاصله از چشمهها، بارش در فصل رویش و شیب را مهمترین عوامل آتشسوزی نشان داد. اعتبارسنجی تابع عضویت ذوزنقهای با مقدار 564/0 =R2 و 283/0 RMSE= با بهترین نتایج در بین توابع به دست آمد. نتایج حاصل از ارزیابی صحت مقدار 875/0ROC = را برای مدل مذکور نشان داد. نتایج همچنین نشانگر آن بود که از 91895 هکتار مساحت منطقه، 972 هکتار دارای احتمال خطر خیلی زیاد و 16879 هکتار دارای احتمال خطر زیاد بوده است. با توجه به صحت بالای نقشهی به دست آمده میتوان از آن برای مهار آتشسوزیهای منطقه استفاده کرد.
https://www.joem.ir/article_9905_e8bdd2dbed0649acb8c6e1d160633491.pdf
2014-08-23
79
87
آتشسوزی
الگوریتم K-Fold
ANFIS
بوستان ملی گلستان
مدیریت بحران
حسن
فرامرزی
faramarzi.hassan@yahoo.com
1
جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس مازندران.
AUTHOR
سید محسن
حسینی
hosseini@modares.ac.ir
2
گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس مازندران.
LEAD_AUTHOR
اسماعیل
قجر
i.ghajar@yahoo.in
3
گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه گیلان.
AUTHOR
مهدی
غلامعلی فرد
m.gholamalifard@modares.ac.ir
4
گروه محیطزیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس مازندران.
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
ارزیابی خطر و ریسک بیابانزایی منطقهی سبزوار با استفاده از مدل MICD
بیابانزایی خطری جدی برای بسیاری از کشورهای جهان و بهویژه کشورهای در حال توسعه مانند ایران است. مناسبترین روش برای تعیین شدت خطر بیابانزایی استفاده از مدلهای تجربی است. در این تحقیق برای منطقهی سبزوار خطر بیابانزایی با مدل ایرانی MICD ارزیابی شد و ریسک بیابانزایی تعیین گردید. برای این منظور، ابتدا نقشهی واحدهای کاری (رخسارههای ژئومورفولوژی) با استفاده از نقشههای شیب، زمینشناسی، پوشش گیاهی، کاربری، تصاویر رقومی ماهوارهای لندست 5، در چهار واحد، 10 تیپ و 96 رخسارهی ژئومورفولوژی تهیه گردید. پس از ارزشدهی به شاخصهای بیابانزایی مدل در واحدهای کاری، نقشهی خطر تهیه گردید. برای تعیین ریسک بیابانزایی، ابتدا عناصر در معرض خطر شناسایی و رتبهبندی شدند. پس از تعیین درجهی آسیبپذیری آنها نقشهی آسیبپذیری تهیه شد. نقشهی ریسک با ترکیب نقشههای شدت خطر، فراوانی و درجهی آسیبپذیری عناصر بر اساس معادلهی ریسک تهیه شد. نتایج نشان داد که در کاربری مرتعی شاخصهای «تداوم وزش باد بیش از 6 متر بر ثانیه بهمنزلهی سرعت آستانه» و «تراکم پوشش گیاهی مؤثر در خاک»؛ در اراضی بدون کاربری، «تداوم وزش باد بیش از سرعت آستانه» و «آثار انباشت خاک» و در کاربری کشاورزی، «مدیریت بقایای گیاهی» و «وضعیت بادشکن در اطراف مزارع» شاخصهای مؤثر در بیابانزایی بودند. نقشهی بیابانزایی در چهار رتبهی کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد به دست آمد که بیشترین سطح منطقه را رتبهی متوسط (45/46 درصد) به خود اختصاص داد. بیشترین و کمترین عناصر به ترتیب در رتبهی زیاد و خیلی کم آسیبپذیری قرار گرفتند. نقشهی ریسک بیابانزایی در پنج رتبه به دست آمد که بیشترین سطح منطقه را رتبهی زیاد (77/46 درصد) و کمترین سطح منطقه را رتبهی خیلی کم (16/9 درصد) به خود اختصاص داد. نقشهی ریسک بیابانزایی و شاخصهای مؤثر در بیابانزایی منطقه، بهمنزلهی ابزاری مناسب و کارآمد، نقشهی راه برای مدیریت بحران بیابانزایی است. با توجه به این امر اولویتبندی برنامهی مدیریت بحران و همچنین نوع برنامهها تعیین خواهد شد.
https://www.joem.ir/article_9906_a6f7adc8fed674165edf16afac6c935d.pdf
2014-08-23
89
99
شدت خطر بیابانزایی
مدل MICD
عناصر خطر
آسیبپذیری
ریسک
منطقهی سبزوار
اسماعیل
سیلاخوری
esi.sila@yahoo.com
1
مدیریت مناطق بیابانی، دانشکده آبخیزداری و مدیریت مناطق بیابانی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.
LEAD_AUTHOR
مجید
اونق
majidownagh@gmail.com
2
دانشکده آبخیزداری و مدیریت مناطق بیابانی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.
AUTHOR
امیر
سعدالدّین
3
دانشکده آبخیزداری و مدیریت مناطق بیابانی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.
AUTHOR