2024-03-28T13:05:31Z
https://www.joem.ir/?_action=export&rf=summon&issue=1927
مدیریت بحران
مدیریت بحران
2345-3915
2345-3915
1393
3
ویژه نامه هفته پدافند غیر عامل 93
شناسایی دیدگاههای حاکم بر آسیبپذیری شهرها در برابر مخاطرات محیطی و استخراج مؤلفههای تأثیرگذار در آن با استفاده از روش کیو
سعید
امینی ورکی
مهدی
مدیری
فتحاله
شمسایی زفرقندی
علی
قنبری نسب
با توجه به ارتباط متقابل و وابستگی عناصر و اجزای شهری به یکدیگر، آسیبپذیری شهری نیز دربرگیرندهی تمامی عوامل موجود در یک شهر میشود. سامانههای شهری در معرض آسیبپذیری مخاطرات محیطی از جمله طبیعی و انسانساخت هستند. وقوع آنها کارکرد هر یک از سامانههای شهری را میتواند مختل یا متوقف کند. بروز اختلال در هر یک از سامانهها ادامهی کارکرد سایر سامانهها را با مشکل مواجه میسازد. بنابراین پدیدهی آسیبپذیری شهری کل نظام را در بر میگیرد و از این رو خطر بروز بحران را افزایش میدهد. حال با تهیهی مؤلفههای آسیبپذیر شهر این امکان فراهم میشود تا، با توجه به شدت آسیبپذیری در هر یک از مناطق، اقدامات لازم برای کاهش آسیبپذیری آنها صورت گیرد. در این پژوهش، با بهرهگیری از روششناسی کیو (Q)، نخست، بر پایهی نتایج پژوهشهای ارزیابی آسیبپذیری شهرها در ایران و تجزیه و تحلیل فضای گفتمانی موجود، شناخت جامعی از عناصر و عوامل تأثیرگذار در آسیبپذیری شهرها در برابر مخاطرات محیطی به دست آمد؛ سپس، با بهرهگیری از مشارکت متخصصان، دیدگاههای مختلف در این زمینه شناسایی و دستهبندی شد تا از این رو گامی فراتر از مجموعه تحلیلهای ارائه شده پیش رو بگذارد. یافتههای پژوهش بر پایهی تحلیل عاملی کیو بیانگر سه دیدگاه در زمینهی آسیبپذیری شهری در ایران است. دیدگاه نخست نگرش متخصصان پدافند غیرعامل و مدیریت بحران است که بیشتر تأکید بر کاربریهای خطرزای شهری و زیرساختهای شهری دارد؛ دیدگاه دوم نگرش متخصصان جغرافیا-مخاطرات محیطی است که بیشتر بر عوامل طبیعی تأکید دارد؛ و دیدگاه سوم نگرش شهرسازی- جغرافیا و برنامهریزی شهری است که بیشتر بر مؤلفههای سازهای، بافت و تراکم شهر تأکید دارد. در انتها نیز، با تجمیع دیدگاههای مختلف، مؤلفههای تأثیرگذار در آسیبپذیری شهرها شناسایی و تعیین شد.
مخاطره
پدافند غیرعامل
روششناسی کیو (Q)
آسیبپذیری
مخاطرات محیطی
2015
01
21
5
18
https://www.joem.ir/article_11584_103772d53db208614bfffc154614b8c0.pdf
مدیریت بحران
مدیریت بحران
2345-3915
2345-3915
1393
3
ویژه نامه هفته پدافند غیر عامل 93
تحلیل خسارت شریانهای حیاتی با در نظر گرفتن اثرات وابستگی در اثر حملات هدفمند
محمد
اسکندری
بابک
امیدوار
محمدصادق
توکلی ثانی
شریانهای حیاتی یا همان زیرساختها جزء بنیانهای اصلی و چارچوبهای پایهای هر جامعه به شمار میآیند که در برگیرندهی تمامی تأسیسات، خدمات و تسهیلات مورد نیاز آن جامعهاند. در زندگی مدرن، با افزایش وابستگی سریع به این امکانات، این نیاز روزافزون شده است. شریانها همواره دارای جذابیت خوبی برای حمله هستند؛ اولاً، طبق نظریهی 5 حلقهی واردن، شریانها مراکز ثقل یک کشور هستند که در صورت انهدام هر یک پیکره و کالبد کشور مورد تهاجم فلج میگردد و قادر به ادامهی فعالیت و حیات نخواهد بود. دوماً، بر اساس طرح جنگ بیقاعده، از بین رفتن خدمترسانی شریانها منجر به کاهش رفاه اجتماعی و در انتها موجب سلب مشروعیت دولت مرکزی میشود. علاوه بر این، شناخت هر چه بیشتر شریانها مسئلهی بسیار مهمتر وابستگی شبکهها و تأثیرات متقابل آنها در سوانح و حوادث را برجسته مینماید که مطالعهی آن در حملات هدفمند موضوع این پژوهش است.
برای تحلیل آسیبپذیری شریانهای حیاتی، پس از معرفی هر یک از شریانهای آب و برق در یک منطقهی شهری، مدلی متشکل از دو مدل تئوری گراف و لئونتیف مورد استفاده قرار گرفته است. در این فرایند ابتدا دو شبکهی مورد مطالعه به طور مجزا مدل شده است، سپس با استفاده از تئوری لئونتیف، برای سناریوهای مختلف، میزان شاخص سرویسدهی با در نظر گرفتن اثرهای وابستگی محاسبه گردیده و سناریوها بر اساس میزان آسیب وارد شده به شبکه اولویتبندی شدهاند. همچنین میتوان سناریوهای کاهش آسیب را نیز در این روش در نظر گرفت و میزان تأثیر هر کدام بر شاخص سرویسدهی را نیز محاسبه کرد. در نتیجه در محدودهی مورد مطالعه، با در نظر گرفتن 240 سناریو، مطالعات برای بدترین و بهترین سناریو انجام شده و میزان تأثیر هر کدام و نیز میزان تأثیر کاهش وابستگی سنجیده میشود و نهایتاً در نظرگیری اثر وابستگی در تعیین احتمال خرابی اجزای شبکهی آب و برق، در برخی موارد دارای تأثیر کم و در برخی موارد زیاد است، اما در تمامی موارد تأثیر کاهشی در احتمال عملکرد و تأثیر افزایشی در احتمال خرابی اعضا دارند. با توجه به نتایج تحلیل، در بین سناریوهای تک شبکهای، پس از آسیبپذیری 100% در برابر حملات هدفمند، کمترین شاخص سرویسدهی به سناریوی 1 (سناریوی انفجار در تصفیهخانهی A) با شاخص سرویسدهی 7/35% و در بین سناریوهای ترکیبی، به سناریوی 10 (سناریوی انفجار همزمان در هر دو تصفیهخانهی A و B و پست برق (الف)) با شاخص سرویسدهی 3/11% اختصاص دارد.
حملات هدفمند
شریانهای حیاتی وابسته
تحلیل خسارت
2015
01
21
19
30
https://www.joem.ir/article_11585_3595ebc57b2c3e481500d5e5419dc81b.pdf
مدیریت بحران
مدیریت بحران
2345-3915
2345-3915
1393
3
ویژه نامه هفته پدافند غیر عامل 93
ارائهی چارچوبی برای ارزیابی ریسک در سامانهی اطلاعات مکانی (GIS) و زیرساخت دادههای مکانی (SDI) بخشی بر اساس منطق فازی
علی
کلانتری اسکوئی
مهدی
مدیری
علی اصغر
آل شیخ
رضا
حسنوی
استفادهی بهینه و دسترسی به داده و اطلاعات مکانی در کشور نیازمند طراحی و پیادهسازی سامانهی اطلاعات مکانی (GIS) و راهاندازی زیرساخت دادههای مکانی (SDI) است. در همین راستا همهساله سازمانها طرحهای GIS متعددی در کشور طراحی و پیادهسازی میکنند و طی سالهای اخیر نیز راهاندازی زیرساخت دادههای مکانی مد نظر قرار گرفته است. آنچه به نظر میرسد در اجرای این فعالیتها مورد بیتوجهی واقع شده است، فقدان تمهیداتی برای جلوگیری و یا کاهش ریسکهای مرتبط با آنها است. مطالعهی ریسک همواره با ابهامات و عدم قطعیت همراه است و منطق فازی یکی از روشهایی است که میتواند عدم قطعیت حاصل از ریسک را مدلسازی و به خوبی آنها را طبقهبندی کند. این مقاله با ارائهی چارچوبی بر پایهی منطق فازی، به صورت تلفیقی به مطالعهی ریسک در سامانهی اطلاعات مکانی و زیرساخت دادههای مکانی سازمانی مجموعهی سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی پرداخته است. برای انجام تحقیق با کمک پرسشنامههایی، نظرهای تعدادی از خبرگان جمعآوری و تعداد 34 مورد ریسک، شناسایی شد و بر اساس دو روش کلاسیک و فازی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که نبود سرورهای پشتیبان ریسک رتبهی اول (80/0- عدد ریسک) و ناکافی بودن بودجهی رتبهی دوم (76/0- عدد ریسک) را به خود اختصاص دادهاند. همچنین در بررسی 10 ریسک دارای رتبههای برتر مشاهده گردید که ریسکهای از نوع اجرایی و مدیریتی، غالب موارد را تشکیل میدهند.
تهدید
جهاد کشاورزی
دادهی مکانی
مدلسازی
منطق فازی
2015
01
21
31
44
https://www.joem.ir/article_11586_d47eaa4e280db56ac4189b3744c05244.pdf