توسعه مدلی برای مدیریت دانش در شرایط بحران (مطالعه موردی: زلزله کرمانشاه)

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد رشته مهندسی صنایع، دانشگاه صنعتی مالک اشتر، تهران، ایران

2 استاد، دانشکده مهندسی صنایع، دانشگاه صنعتی قم، قم، ایران

چکیده

یکی از موضوعاتی که بیشتر کشورهای دنیا با آن مواجه هستند موضوع حوادث طبیعی و غیرطبیعی که افراد و سازمان‌‌ها و جوامع را دچار خسارات مالی و جانی می­کنند، زلزله رخ‌داده در سال 1396 در کرمانشاه ازجمله این حوادث است. اتخاذ سریع و صحیح تصمیم­ها و اجرای عملیات، به دلیل غیرمترقبه بودن این حوادث مورد اهمیت است که این امر با اکتساب دانش و تجربیات حاصل از این بحرآنها و مستندسازی آنها و بهره‌گیری این تجربیات و دانش به‌دست‌آمده در موارد مشابه امکان‌پذیر است، در این راه نیازمند مدلی هستیم که در آن مؤلفه‌های مدیریت دانش مؤثر بر مدیریت بحران در مراحل قبل، حین و بعد از بحران را مشخص کند و میزان تأثیر آنها بر یکدیگر تعیین شود، لذا این پژوهش، باهدف توسعه مدل مدیریت دانش در بحران انجام‌شده است که برای توسعه این مدل در ابتدا مؤلفه‌های مدیریت دانش و مدیریت بحران متناسب با بحران زلزله از طریق مطالعه ادبیات و مرور انواع مدل‌های مدیریت دانش و مدیریت بحران، مطالعه میدانی در مناطق زلزله‌زده کرمانشاه و مصاحبه با افراد مختلف از زمان وقوع زلزله سال 1396 کرمانشاه تا زلزله سال 1401 در هرمزگان شناسایی‌شده‌اند و درنهایت 8 مؤلفه و 22 زیر مؤلفه استخراج‌شده‌اند، سپس با استفاده از روش دنپ (تکنیک ترکیبی دیمتل و ANP) این مؤلفه‌ها را وزن دهی کرده و روابط بین آنها را مشخص نموده­ایم. در انتها با توجه به تأثیرپذیری و تأثیرگذاری مؤلفه‌های مدیریت دانش و مدیریت بحران بر یکدیگر مدل نهایی ارائه شد. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از مدل، مؤلفه انتقال و اشتراک دانش و تولید و اکتساب دانش در شرایط بحران و زیر مؤلفه‌های شناسایی فرآیند‌های تولید دانش و تولید دانش از منابع در دسترس، ایجاد فرآیندهایی برای جذب دانش و تجربیات افراد دارای بیشترین اهمیت بوده است و همچنین مؤلفه‌های مدیریت دانش در تمامی مراحل مدیریت بحران بر مؤلفه‌های آن مؤثر است و به مدیریت مؤثر بحران کمک می‌­کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Developing a model for knowledge management in crisis conditions (case study: Kermanshah earthquake)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Mehdi Mirzaei 1
  • Peyman Akhavan 2
1 M.Sc., Dept. of Industrial Engineering, Malek Ashtar University of Technology, Tehran, Iran
2 Prof., Faculty of Industrial Engineering, Qom University of Technology, Qom, Iran
چکیده [English]

One of the issues facing most of the world is the issue of natural and unnatural events that cause financial and life losses to individuals, organizations and societies.The earthquake that occurred in 2016 in Kermanshah is one of these incidents. It is important to make quick and correct decisions and execute operations due to the unexpectedness of these events, that this is possible by acquiring knowledge and experiences from these crises and documenting them and using these experiences and knowledge obtained in similar cases, in this way, we need a model in which the components of knowledge management that are effective on crisis management are identified in the stages before, during and after the crisis, and the extent of their influence on each other is determined. Therefore, this research was carried out with the aim of developing the knowledge management model in crisis. In order to develop this model, first of all, the components of knowledge management and crisis management appropriate to the earthquake crisis through literature study and review of various models of knowledge management and crisis management, field study in the earthquake-affected areas of Kermanshah and interviews with different people from the time of the earthquake in Kermanshah in 2016 to 2022 earthquake in Hormozgan have been identified And finally, 8 components and 22 sub-components have been extracted. Then, we have weighted these components and determined the relationships between them using the DNAP method (combined technique of Dimatel and ANP). At the end, according to the effectiveness and influence of knowledge management and crisis management components on each other, the final model was presented. Based on the results obtained from the model, the component of knowledge transfer and sharing and production and acquisition of knowledge in crisis conditions and the sub-components of identifying the processes of knowledge production and knowledge production from available sources, creating processes for absorbing knowledge and experiences of people has been the most important, Also, knowledge management components are effective in all stages of crisis management and help in effective crisis management.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Knowledge Management
  • Crisis
  • Crisis Management
  • Knowledge Acquisition
  • Documentation of Knowledge
  1. سجاسی قیداری، حمدالله؛ صادقلو، طاهره، رئیسی، اسلام (1393). سنجش سطح دانش مدیریت بحران مدیران محلی روستایی با تأکید بر زلزله مطالعه موردی: دهستان گشت، شهرستان سراوان، نشریه پژوهش­های روستایی، دوره 5، شماره 3، ص 541-564.
  2. پور حیدری، غلامرضا؛ ایوبیان، سیده زیبا؛ موسوی، اشرف سادات (1386). ماهیت زلزله (اقدامات قبل، حین و بعد از وقوع آن)، تهران، موسسه آموزش عالی علمی کاربردی هلال‌احمر، چاپ چهارم.
  3. جباری ثانی، محمدعلی؛ امیرخانی، امیرحسین؛ پایان‌نامه کارشناسی ارشد، بررسی نظام مدیریت دانش با استفاده از الگوریتم سیستم های خبره در مدیریت بحران (موردمطالعه: ستادحوادث و مدیریت بحران شهرستان سبزوار)، دانشگاه پیام نور استان تهران – دانشکده علوم انسانی – 1388.
  4. محمد شفیعی، محمدرضا؛ بحران و راهکارهای مدیریتی آن، دومین کنفرانس بین‌المللی پژوهش در علوم و تکنولوژی، 1394.
  5. کهریزی، شهرام، الوداری، حسن. 1399؛ طراحی مدل مدیریت بحران با رویکرد منابع انسانی (موردمطالعه: زلزله کرمانشاه)، پژوهش های مدیریت راهبردی زمستان 1399 – شماره 79 . دانشگاه آزاد/ صفحه – از 13 تا 32 .
  6. بهمنی اکبر، شهبازی مهدی. اولویت‌بندی و شناسایی راهبردهای بهبود مدیریت حمل‌ونقل شهر تهران برای شرایط بحران پس از وقوع زلزله. دانش پیشگیری و مدیریت بحران. ۱۳۹۸; ۹ (۳): ۲۳۸-۲۲۹.
  7. فلاحى، علیرضا (1386). معماری سکونتگاه‌های موقت پس از سوانح، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتى. ص8.
  8. صیرفیان باب‌الدشتی،, مهران، نظری، رسول، & مشکل‌گشا، الهام. (1401). ارائه مدل اثر فرهنگ‌سازمانی بر تسهیم دانش و ایجاد چابکی سازمآنهای ورزشی در شرایط بحرانی با رویکرد پدافند غیرعامل. مدیریت دانش در ورزش
  9. اکبری، مینا (1392). مدیریت دانش در مدیریت بحران، اولین کنفرانس بین­المللی حماسه سیاسی (با رویکردی بر تحولات خاورمیانه) و حماسه اقتصادی (با رویکردی بر مدیریت و حسابداری).
  10. خطیری، خدیجه. (1395). نقش مدیریت دانش سازمان و مدیریت دانش مشتریان در مدیریت بحران. کنفرانس بین‌المللی پژوهش در علوم و تکنولوژی.
  11. اخوان، پیمان؛ درویش زاده، مرضیه. (1390). ارائه چارچوب مدیریت بحران مبتنی بر مکاتب فکرى مدیریت دانش ایرل در بحران زلزله. دوره،27 شماره 1 ویژه‌نامه 11.
  12. معدنی، جواد.(1401) ارائه مدلی جهت بررسی رابطه مدیریت دانش با مدیریت بحران و هوشمندسازی شهرها (موردمطالعه: شهرداری شهر اشتهارد). دانش پیشگیری و مدیریت بحران.۱۲ (۱): ۹۹-۱۱۳.
  13. Frederick, Benaben & etc(2016), A Metamodel for Knowledge Management in Crisis Management, 49th Hawaii International Conference on System Sciences.
  14. 14. علوی نژاد، مهدی و فیروزفر، پژمان,1395, چارچوب کاری هیوگو ایجاد تاب­آوری و برگشت‌پذیری ملل و جوامع محلی در برابر بحران­ها، هشتمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت جامع بحران، تهران
  15. Gorji, M., Khademalhosseini, A., Azani, M., & Saberi, H. (2021). An Investigation of Social Resilience of Old Urban Fabric with the Use of PLS Structural Equations (Case Study: District 3 of Isfahan City). Spatial Planning, 11(3), 145-166.

16.Tinay, N., Egbu, C., & Murray, V (2018). Building urban resilience for disaster risk management and disaster risk reduction. Procedia engineering, 212, PP.575-582.

  1. فاطمی عقداء، محمد و عبیری جهرمی، امین,1384, اهداف پروتکل بین‌المللی هیوگو (ژاپن) تصویب‌شده برای دهه 2005 تا 2015, اولین کنفرانس بین‌المللی مدیریت جامع بحران در حوادث غیرمترقبه، تهران.
  2. صنم بهمن، سعیده (1391). طراحی سیستم مدیریت دانش در مدیریت بحران­های مربوط به حوادث غیرمترقبه، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه گیلان
  3. گروت، لیندا و دیوید وانگ (1388)، روش پژوهش در معماری، چاپ سوم، ترجمه دکتر علیرضا عینی فر، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
  4. Adams, M. E., & Kahn, K. B. (2000). Data, information, and knowledge net-works: Implications for marketing intelli-gence. In American Marketing Associa-tion. Conference Proceedings (Vol. 11, p. 314). American Marketing Association.
  5. Dalkir. K (2005), Knowledge management in theory and practice Blsevies, Butterwoth Heinemann.
  6. Fred, A. (Ed), Salgado, A. (Ed), Aveiro, D. (Ed), Dietz, J. (Ed), Bernardino, J. (Ed), Filipe, J. (Ed) (2020), Knowledge Discov-ery, Knowledge Engineering and Knowledge Management, Springer.
  7. 24. حسنوی، رضا، اخوان، پیمان، سنجقی، ابراهیم (1389). عوامل کلیدی موفقیت مدیریت دانش، انتشارات آتی نگر، چاپ چهارم.
  8. حقیقت منفرد، جلال، هوشیار، آیلر. (1389). بررسی رابطه بین فرهنگ‌سازمانی و مدیریت دانش (مطالعه موردی: شرکت ملی نفت ایران). مدیریت منابع انسانی در صنعت نفت، 4(12)، 65-87.
  9. نکودری، مریم (1390). شناسایی و رتبه­بندی عوامل تسهیل‌کننده مدیریت دانش در سازمان مدیریت بحران، پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشگاه سیستان و بلوچستان.
  10. رخشانی، جاوی، غیبی، بهرام. (1401). مدل‌سازی ساختاری تفسیری مدیریت بحران سازمانی با رویکرد نظام مدیریت منابع انسانی در جمعیت هلال‌احمر. مدیریت بحران 11. (ویژه‌نامه کرونا).
  11. 28. بهارلوئی، مریم، نایهدر، مهدی. (1399) مطالـعـه جامعه‌شناختی چالش‌های مدیریت بحران کرونا در سطـح مـحـلـی مطالعه موردی: شهر کاشمر. فصلنامه مدیریت بـحـران، سـال دوازدهم، دوره جدید، شماره،7 تابستان،4011 صص 10-470.
  12. شعبانی، ابوالقاسم (1390) نگاشت دانش در محیط­های دفاعی، موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاع، تهران.
  13. Rezaei Dolatabadi H, Khazaei Pool J, Kialashki J, Amani M, Varij Kazemi R. (2013). Designing a model for influencing organizational culture on knowledge sharing and creating agility in controlling critical situations with a passive defense approach. Journal of Crisis Management, 2 (1): 67-59.
  14. Mayer B. and Sugiyama K. (2007). The concept of knowledge in KM: a dimentional model, Journal of knowledge management, Vol. 1, 17-70.
  15. 32. محمدبیگی ابوالفضل، محمدصالحی نرگس، علی گل محمد (1393). روایی و پایایی ابزارها و روش‌های مختلف اندازه‌گیری آنها در پژوهش‌های کاربردی در سلامت. مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان. ۱۳ (۱۲): ۱۱۵۳-۱۱۷۰.
  16. u Yang, Yu-Ping & Leu, Jun-Der & Tzeng, Gwo-Hshiung. (2008). A novel hybrid MCDM model combined with DEMATEL and ANP with applications. International Journal of Operational Research. Vol. 5.
  17. 3 Naderi, J., Nadiri, M., & Zarei, F. (2022). Investigating non-performing loans and ranking factors affecting credit risk in Iranian banking using DANP method. Journal of decisions and operations research, 7(3), 383-403.
  18. Hsu, C. H., Wang, F. K., & Tzeng, G. H. (2012). The best vendor selection for conducting the recycled material based on a hybrid MCDM model combining DANP with VIKOR. Resources, conservation and recycling, 66, 95-111.
  19. Saaty, T. L. (1996). Decision making with dependence and feedback: The analytic network process (Vol. 4922, No. 2). RWS Publications.
  20. Awang, A., Aizam, N. A. H., & Abdullah, L. (2019). An integrated decision-making method based on neutrosophic numbers for investigating factors of coastal erosion. Symmetry, 11(3), 328.
  21. 38. آذر، عادل و رجب‌زاده، علی، (1396)، تصمیم‌گیری کاربردی رویکرد MADM، چاپ هفتم: تهران، انتشارات نگاه دانش.