نقش سبک زندگی و سرمایه اجتماعی بر تاب‌آوری شهروندان کرمانشاهی در دوره بحران کرونا

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه شناسی اقتصادی و توسعه، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران

2 استادیار، گروه جامعه شناسی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران

3 دانشیار، گروه جامعه‌شناسی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، بررسی تأثیر سبک زندگی و سرمایه اجتماعی بر تاب‌آوری شهروندان کرمانشاهی در دوره بحران کرونا است. روش پژوهش ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر روش، توصیفی از نوع پیمایشی بود. جامعه آماری آن را، کلیه افراد 15 ساله به بالای شهر کرمانشاه تشکیل می‌دادند که تعداد 384 نفر با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای به‌عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. به منظور جمع‌آوری داده‌ها از پرسش‌نامه استفاده‌شده است. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از آزمون‌های ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون و تحلیل مسیر استفاده شد. ابزار اندازه‌گیری دارای اﻋﺘﺒﺎر صوری است و از پایایی لازم برخوردار است و مقدار آلفای رفتارهای تاب‌آوری اجتماعی 826/0 است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که میانگین تاب‌آوری اجتماعی در جامعه موردمطالعه (12/3) است که نشان‌دهنده وضعیت متوسط تاب‌آوری اجتماعی در بین شهروندان کرمانشاهی در دوران کرونا است. در بین ابعاد تاب‌آوری اجتماعی، بعد پذیرش مثبت تغییر بیشترین میانگین (43/3) و بعد اعتماد به غرایز فردی دارای کم‌ترین میانگین (02/3) است. بین میزان سبک زندگی و سرمایه اجتماعی با میزان تاب‌آوری اجتماعی رابطه مثبت و مستقیم وجود دارد. هر چه میزان سرمایه اجتماعی و سبک زندگی بیشتر شود، میزان تاب‌آوری اجتماعی افزایش می‌یابد. ضریب تعیین برابر 358/0 است که نشان می‌دهد مجموعه‌ متغیرهای مستقل، 8/35 درصد از واریانس و تغییرات تاب‌آوری اجتماعی را تبیین و پیش‌بینی می‌کنند. بالاترین تأثیر را سرمایه اجتماعی دارد. نتیجه این‌که پس برای افزایش میزان تاب‌آوری اجتماعی در جامعه بایستی به میزان سرمایه اجتماعی و ابعاد آن توجه کرد و ابعاد سرمایه شناختی و ساختاری را بهبود بخشید. همچنین آﻣﻮزش راﻫﺒﺮدﻫﺎی سبک زندگی سالم ﺟﻬﺖ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﺎب‌آوری اجتماعی الزامی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Role of Lifestyle and Social Capital on the Resilience of Kermanshahi Citizens during the Corona Crisis

نویسندگان [English]

  • Herman Alipanah 1
  • Abolghasem Heidarabadi 2
  • Aliasghar Abbasi 3
1 PhD student in Economic Sociology and Development, Babol Branch, Islamic Azad University, Babol, Iran
2 Assist. Prof., Dept. of Sociology, Babol Branch, Islamic Azad University, Babol, Iran
3 Assoc. Prof., Dept. of Sociology, Babol Branch, Islamic Azad University, Babol, Iran
چکیده [English]

The purpose of this research is to investigate the effect of lifestyle and social capital on the resilience of Kermanshahi citizens during the Corona crisis. The research method was applied in terms of purpose and descriptive in terms of survey type. Its statistical population consisted of all people aged 15 years and above in the city of Kermanshah, of which 384 people were selected as a statistical sample using a multi-stage cluster sampling method. A questionnaire was used to collect data. Pearson's correlation coefficient and regression and path analysis tests were used to analyze the data. The measurement tool has face validity and has the necessary reliability, and the alpha value of social resilience behaviors is 0.826. The findings of the research show that the average social resilience in the studied community is (3.12), which indicates the average social resilience among the citizens of Kermanshahi during the Corona era. Among the dimensions of social resilience, the dimension of positive acceptance of change has the highest average (3.43) and the dimension of trust in individual instincts has the lowest average (3.02). There is a positive and direct relationship between the amount of lifestyle and social capital with the amount of social resilience. The more the amount of social capital and lifestyle increases, the more the amount of social resilience increases. The coefficient of determination is 0.358, which shows that the set of independent variables explain and predict 35.8% of the variance and changes in social resilience. Social capital has the highest impact. The result is that in order to increase the level of social resilience in society, it is necessary to pay attention to the amount of social capital and its dimensions and to improve the dimensions of cognitive and structural capital. It is also necessary to teach healthy lifestyle strategies to increase social resilience.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social Resilience
  • Lifestyle
  • Social Capital
  • Social Crisis
  1. 1- عابدی جبلی، مریم، مهناز، احمدی، حسن، پیرزاد و فرشته، محلوجی (1398) تاب­آوری اجتماعی، تهران، انتشارات فراگیران سینا.

    2- گل‌وردی، مهدی (1396) تاب‌آوری ملی: مروری بر ادبیات تحقیق، مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی (مطالعات راهبردی جهانی‌شدن)، سال 1396، دوره 7، شماره 25، صفحات 293-310

    3- فرزاد بهتاش، محمدرضا (1395) نقش و جایگاه تاب­آوری اجتماعی در کلیت مفهوم تاب­آوری، هشتمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت جامع بحران، تهران.

    4- سام آرام، عزت‌الله. (1396)، نظریه‌‌های کاربردی در مددکاری اجتماعی، تهران: انتشارات نشر علم.

    5- محمودی، بیت‌الله، سروری دردشتی، زهرا، صادقی، ستار. (1399). شناسایی، طبقه­بندی و اولویت­بندی معیارها و شاخص‌های تاب­آوری اجتماعی در کشور. مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، 10(36), 96-118.

    1. Bush, J. & Doyon, A. (2019) Building urban resilience with nature-based solutions: How can urban planning contribute?, Cities, Vol.95, pp1-8.

    7- حسینی، سید سعید (1400) مدیریت تاب‌آوری شهری در مواجهه با پاندمی کرونا (مطالعه موردی شهر اصفهان)، فصلنامه دانش انتظامی چهارمحال و بختیاری، شماره 33، بهار 1400، صفحه 99-122.

    8- سام‌آرام، عزت‌الله، منصوری، سمانه (1396) تبیین و بررسی مفهوم تاب­آوری اجتماعی و ارزیابی تحلیلی شاخص­های اندازه­گیری آن، برنامه­ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، پاییز 1396، دوره 8، شماره 32، صفحه 1 تا 31.

    9- بهمنی، اکبر؛ نازک تبار، حسین (1400) بررسی تأثیر سرمایه­های معیشتی بر بهبود تاب­آوری روستائیان در همه‌گیری کرونا، تبیین نقش میانجی بهزیستی اجتماعی، مدیریت بحران، پاییز و زمستان 1400، سال دهم، شماره 2(ویژه‌نامه)، صفحه 115 تا 124.

    10- فاضلی کبریا، حامد، شفقت، ابوطالب، بهمنی، اکبر، کریمی، مینو. (1400). تأثیر سرمایه اجتماعی بر تاب­آوری با تأکید بر نقش میانجی رفتار شهروندی سازمانی در بحران­ها موردمطالعه: کارکنان جمعیت هلال‌احمر استان کرمانشاه. مدیریت بحران، 10(1), 73-81.

    11- طهماسبی مقدم، حسین، احد نژاد روشتی، محسن، حیدری، محمدتقی، شغلی، علیرضا. (1400). تبیین عوامل مؤثر بر تاب‌آوری اجتماعی در برابر مخاطرات بیولوژیکال با تأکید بر کووید-19 (مطالعه موردی: شهر زنجان). جغرافیا و مخاطرات محیطی، 10(1).

    12- عبدلی، محمد؛ شهبازی، شهرام؛ عبدلی، زهرا؛ مهدیان، محمدجعفر (1401) تأثیر آموزش مهارت تفکر نقاد بر سازش یافتگی و تاب­آوری دانش‌آموزان پایه ششم، رویکردی نو در علوم تربیتی، بهار 1401، شماره 11، صفحه 17 تا 26.

    13- دارابی، مسعود، حیدرآبادی، ابوالقاسم، اله‌پور، هادی. (1401). بررسی و تبیین مؤلفه‌های شناختی و تأثیر آن بر تاب‌آوری اجتماعی شهروندان در شرایط بحران (موردمطالعه: شهر بیرجند). مدیریت بحران، 11(2), شماره 22، اسفند 1401.

    14- دانشوری‌نسب، عبدالحسین، مقصودی، سوده، صالحی، مریم. (1400). رابطه حمایت اجتماعی با تاب‌آوری اجتماعی زنان آسیب­دیده از سیل (موردمطالعه: شهرستان دلگان)، مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان، 19(2), 7-50.

    15- سلیمی، مینو؛ نصرتی، روح‌الله؛ نادری، احمد (1400) مطالعه تاب­آوری جامعه روستایی در برابر زلزله (مطالعه موردی: مجتمع روستایی کوییک سرپل ذهاب)، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، پاییز 1400، دوره دهم، شماره 3، صفحه 837 تا 886.

    16- خدامرادی، صادق، مداحی، محمدابراهیم، احدی، حسن، بشارت، محمدعلی، مظاهری تهرانی، محمدمهدی. (1400). مقدمه بر مفهوم­پردازی تاب­آوری فرهنگی. مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، 11(38), 276-297.

    17- زیاری، کرامت الله؛ کانونی، رضا (1400) تحلیل ساختاری تاب­آوری اجتماعی در چهارچوب حکمروایی شایستۀ شهری با رویکرد آینده‌پژوهی (مطالعۀ موردی: شهر اردبیل)، برنامه­ریزی و آمایش فضا، پاییز 1400، دوره بیست و پنجم، شماره 3، صفحه 59 تا 91.

    18- ایزدی، راضیه، خادم الحسینی، احمد، صابری، حمید، اذانی، مهری. (1399). تحلیل عوامل مؤثر بر افزایش تاب‌آوری اجتماعی شهرها (مطالعۀ موردی: شهر نجف‌آباد). جغرافیای اجتماعی شهری، 7(2), 97-112.

    19- موزیری عباس، شفیع­آبادی عبدالله، اسمعیلی، معصومه، یونسی جلیل (1399) مدل­یابی عوامل مؤثر بر تاب‌آوری خانوادۀ ایرانی. فصلنامه علوم روان‌شناختی. ۱۳۹۹; ۱۹ (۹۵): ۱۴۱۰-۱۴۰۱.

    20- حسینی، علی، یدالله نیا، هاجر، محمدی، منصوره، شکاری، سعید. (1399). تحلیل تاب‌آوری اجتماعی بر اساس شاخص‌های سرمایه اجتماعی در شهر تهران، فصلنامه شهر پایدار، 3(1), 19-39.

    21- سبزه‌ای، محمدتقی، سلیمانی، عادل، یوسفی، نجم­الدین (1398) بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر تاب­آوری اجتماعی روستاییان در مخاطرات محیطی (با تأکید بر خشک‌سالی) مطالعه موردی: روستاهای دهستان بدر شهرستان روانسر در سال 1396، پژوهش­های جامعه­شناسی معاصر، بهار و تابستان 1398، دوره 8، شماره 14، صفحه 283 تا 310.

    22- سواری، مسلم، عبدشاهی، عباس (1398) واکاوی نقش سرمایه اجتماعی در بهبود تاب­آوری خانوارهای روستایی در شرایط خشک‌سالی در شهرستان دیواندره، پژوهش­های روستایی، تابستان 1398، دوره 10، شماره 2، صفحه 214 تا 229.

    23- اسلامی، عارفه، ابراهیمی دهکردی، امین (1397) سنجش میزان تاب­آوری اجتماعی در محلات غیررسمی (محله موردبررسی: امت­آباد آمل)، معماری شناسی، 1397، دوره 1، شماره 1، صفحه 1 تا 9.

    24- سواری، غزاله (1395) رابطه حمایت اجتماعی و سبک­های مقابله با تاب­آوری در دانش آموزان عادی و معلول، نسیم تندرستی (سلامت خانواده)، زمستان 1395، دوره 5، شماره 3 (پیاپی 19)، صفحه 41 تا 48.

    25- فنی، زهره و معصومی، لیلا (1395) سنجش و ارزیابی تأثیر سبک زندگی بر میزان تاب‌آوری شهری (مطالعه تطبیقی: محلات قیطریه و شکوفه شمالی در مناطق 1 و 19 تهران)، مطالعات جامعه‌شناختی شهری، سال 6، شماره 19، صص. 84-61.

    26- خباز، محمود، بهجتی، زهرا، ناصری، محمد (1390) رابطه حمایت اجتماعی و سبک­های مقابله با تاب­آوری در پسران نوجوان، روان­شناسی کاربردی، زمستان 1390، دوره 5، شماره 4 (پیاپی 20)، صفحه 108 تا 123.

    1. Slijper, Thomas, Julie, Urquhart, P. Marijn, Poortvliet, Bárbara, Soriano, Miranda, P.M. Meuwissen (2022) Exploring how social capital and learning are related to the resilience of Dutch arable farmers, Agricultural Systems, Volume 198, April 2022, 103385.
    2. Chulakarn, Narunest, Chaimongkol, Nujjaree (2021) Factors affecting resilience among early adolescents living in homes for children: A model testing, Children and Youth Services Review, Volume 120, January 2021, 105737.
    3. Kawamoto, K., Tontisirin, N., & Y. Yamashita, E. (2021). The Structural Analysis of Virtual Social Capital for Urban Resilience in a Metropolitan Area: The case of Tokyo and Bangkok. Nakhara: Journal of Environmental Design and Planning, Vol. 20, No. 1 Article 101. https://doi.org/10.54028/NJ20212010.
    4. Gölgeci, I. & Kuivalainen, O. (2020). Does social capital matter for supply chain resilience? The role of absorptive capacity and marketing-supply chain management alignment, Industrial Marketing Management, Vol.84, pp.63-74.
    5. Pate, R.B. & Gleason, K.M. (2018) The association between social cohesion and community resilience in two urban slums of Port au Prince, Haiti, International Journal of Disaster Risk Reduction, Vol.27, pp.161–167.
    6. Mpanje, D., Gibbons, P. & McDermott, R. (2018) Social capital in vulnerable urban settings: an analytical framework, Journal of International Humanitarian Action, volume 3, 4 (2018). https://doi.org/10.1186/s41018-018-0032-9.
    7. Aldrich, D. P. & Meyer, M. A. (2015) Social capital and community resilience, American behavioral scientist, Vol.59, No.2, pp.254-269.
    8. Lucini, B. (2013), Social capital and sociological resilience in megacities context, International Journal of Disaster Resilience in the Built Environment, Vol. 4 No. 1, pp. 58-71.

    35- حسام پور، مریم. (1395). نقش واسطه­ای سبک­های هویت در میان روابط اجتماعی و تاب­آوری در دانشجویان دانشگاه شیراز. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی، دانشگاه شیراز.

    36- کیخاونی، ستار؛ محمدزاده، جهانشاه؛ محمدی، جلال؛ نصراللهی، عباس؛ پیراحمدوند، مهرداد؛ رضایی، راحله؛ و رضایی، کبری. (1391). رابطه تاب‌آوری و سلامت روان با آسیب‌پذیری در برابر مواد مخدر در دانش آموزان مقطع متوسطه شهر ایلام در سال تحصیلی 90-89. فصلنامه تاریخ پزشکی، سال چهارم، شماره 13، 84-67.

    1. Kimhi, S. 2016. “Levels of resilience: Associations among individual, community, and national resilience”. Journal of health psychology. Vol 21. No 2. pp 164-170.
    2. Richardson, E. G. (2002). The Metatheory of resilience and resiliency, journal of clinical psychology, Vol. 58 (3), 307-321.

    39- صفاری نیا، مجید، بازیاری میمند، مهتاب (1391) مقایسه تاب‌آوری هیجانی و اجتماعی در دانش آموزان مناطق محروم با غیر محروم، اندیشه‌های نوین تربیتی، دوره 8، شماره 1، اردیبهشت 1391، صفحه 107-124.

    1. Kumpfer, K. L. (1999). Factors and Processes Contributing to Resilience: The Resilience Framework. In M.D. Glantz and J.L. Johnson (Eds.) Resilience and Development: Positive Life Adoptions, New York: Kluwer Academic/Plenum Publishers. 179-224.

    [41]Glantz, M. D. G., & Johnson, L. J. (2002). Resilience and development: positive life adaptation, kluwer academic publishers, New york.

    42- علیزاده، حمید (1392) تاب­آوری شناختی (بهزیستی روانی و اختلال­های رفتاری)، تهران، انتشارات ارسباران.

    1. Connor, K,M; Davidson, J. R. T (2003). Development of a New Resilience Scale: The Connor- Davidson Resilience Scale (CD-RISC). Journal of Depression and Anxiety 18: 76- 82 (2003).

    44- فوکویاما، فرانسیس (1384) پایان نظم: سرمایه اجتماعی و حفظ آن، ترجمه غلام عباس توسلی، تهران، انتشارات شرکت حکایت قلم نوین.

    45- عباسی اسفجیر، علی‌اصغر، آزاد، محرم، دهقان، محسن (1395) ارتباط و تأثیر ابعاد سرمایه اجتماعی بر تعهد سازمانی (مطالعه موردی: دانشگاه آزاد اسلامی واحد آیت‌الله آملی)، جامعه‌شناسی مطالعات جوانان، تابستان 1395،  دوره  7، شماره 22 ، صفحه 65-86.

    46- بوردیو، پیر، (1384)، شکل‌های سرمایه اجتماعی در: سرمایه اجتماعی؛ دموکراسی و توسعه، گردآوری کیان تاج‌بخش، ترجمه افشین خاک‌باز و حسن پویان، تهران، نشر شیرازه.

    47- شالچی، وحید (1383) «سرمایۀ فرهنگی در اندیشۀ بوردیو»، پایان‌نامۀ دکتری دانشکده علوم اجتماعی تهران.

    48- گیدنز، آنتونی (1377) پیامدهای مدرنیت، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: نشر مرکز.

    49- وبر، ماکس (1387) دین، قدرت و جامعه، ترجمه احمد تدین، تهران: هرمس.

    50- چراغی، معصومه، کفاشی، مجید، پیراهری، نیر، بقایی سرابی، علی، کاشانی، مجید. (1399). پیش‌بینی تاب‌آوری بر اساس مؤلفه‌های اجتماعی (دیدگاه اعتقادی و سبک زندگی) در زنان درگیر به بلایای طبیعی. پژوهش اجتماعی، 12(48), 86-109.

    51- تابلی، حمید، عسکری باقرآبادی، محبوبه، سیف الهی، مهدیه. (1401). طراحی الگوی تاب‌آوری جمعی در بحران‌های عالم‌گیر (کووید - 19) با استفاده از روش داده بنیاد. مدیریت بحران، 11(ویژه‌نامه کرونا).

    52- قربانی، مهدی، عوض‌پور، لیلا، یوسفی، محسن (1394) تحلیل و ارزیابی سرمایه اجتماعی در راستای تقویت تاب‌آوری جوامع محلی و مدیریت پایدار سرزمین (منطقه موردمطالعه: استان خراسان جنوبی، پروژه بین‌المللی RFLDL)، مرتع و آبخیزداری (منابع طبیعی ایران)، 1394، دوره 68، شماره 3، صفحات 625-645.

    53- رضویان، محمدتقی؛ توکلی‌نیا، جمیله؛ بهتاش، محمدرضا فرزاد؛ خزایی، مصطفی (1396) تحلیل و ارزیابی تاب‌آوری اجتماعی بافت فرسوده منطقه 12 شهر تهران در مواجهه با سوانح طبیعی، مجله مدیریت سرمایه اجتماعی، دوره 4، شماره 4، صص. 595-612.

    54- ابراهیمی، افسانه. (1401). عوامل مؤثر بر تاب‌آوری اجتماعی در برابر پاندمی کرونا (مطالعه موردی: منطقه یک شهر زاهدان). فصلنامه آینده‌پژوهی شهری، 2(3), 113-129.

    55- سروری دردشتی، زهرا، محمودی، بیت‌الله، صادقی ده چشمه، ستار (1398) شناسایی، طبقه­بندی و اولویت­بندی معیارها و شاخص­های تاب­آوری اجتماعی در کشور، مطالعات راهبردی سیاست­گذاری عمومی (مطالعات راهبردی جهانی‌شدن)، پاییز 1399، دوره 10، شماره 36، صفحه 96 تا 118.

    1. Cinner, J. & Barnes, M. (2019) Social Dimensions of Resilience in Social-Ecological Systems, One Earth, Vol.1, pp.51-56.