بررسی تأثیر مدیریت بحران اجتماع‌محور بر تاب‌آوری شهروندان در برابر بلایای طبیعی با نقش میانجی سرمایه معنوی (مطالعه‌ای در استان کرمان)

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

2 دانشجوی دکترای مدیریت دولتی، گرایش مدیریت منابع انسانی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

چکیده

یکی از خطراتی که در طول قرون مختلف حیات جوامع بشری را تهدید کرده است وقوع بلایای طبیعی است که در صورت عدم آگاهی و نداشتن آمادگی، صدمات غیرقابل جبرانی را به ابعاد مختلف زندگی انسان‌ها اعم از حوزه‌های سکونتی، اجتماعی و زیست‌محیطی وارد می‌سازد. توجه به برنامه‌ها و اصول کاهنده این بلایا و همچنین اثرات بلندمدت آنها در کشور ایران که از کشورهای مستعد بلایای طبیعی است، ضروری به نظر می‌رسد. رویکرد مدیریت بحران اجتماع‌محور امروزه جایگاه ویژه‌ای را در بین جوامع پیداکرده و می‌توان از آن برای ارتقای تاب‌آوری شهروندان استفاده کرد. هدف از پژوهش حاضر بررسی تأثیر مدیریت بحران اجتماع‌محور بر تاب‌آوری شهروندان استان کرمان در برابر بلایای طبیعی با نقش میانجی سرمایه معنوی است. روش تحقیق بر اساس هدف کاربردی و بر اساس روش اجرا توصیفی - پیمایشی مبتنی بر مدل‌سازی معادلات ساختاری است. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی شهروندان استان کرمان به تعداد 3164718 نفر در نظر گرفته شد که بر اساس فرمول کوکران و با احتساب خطای 05/0 تعداد 384 نفر به‌عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. به‌منظور جمع‌آوری اطلاعات از ابزار پرسشنامه استفاده شد که روایی پرسشنامه‌ها با استفاده از روش تحلیل عاملی تأییدی و پایایی با روش پایایی ترکیبی سنجیده و مورد تائید قرار گرفت. به‌منظور تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از روش مدل‌سازی معادلات ساختاری در محیط نرم‌افزار اسمارت PLS نسخه 3 استفاده شد. نتایج تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با رویکرد مدل‌سازی معادلات ساختاری نشان می‌دهد متغیر مدیریت بحران اجتماع‌محور با ضریب تأثیر 45/0 اثر مثبت و معناداری بر تاب‌آوری شهروندان دارد. همچنین سرمایه معنوی ضمن اثر مثبت و معنادار بر تاب‌آوری شهروندان، در رابطه بین مدیریت بحران اجتماع‌محور و تاب‌آوری نقش میانجی را ایفا می‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Investigating the Impact of Community-Based Crisis Management on Citizens Resilience Against Natural Disasters with the Mediating Role of Spiritual Capital (A Study in the of Kerman Province)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Ghasemi 1
  • Asma Salehi Nodez 2
1 Assoc. Prof., Dept. of Public Administration, Faculty of Management and Economics, University of Sistan and Baluchestan, Zahedan, Iran
2 Ph.D. Student of Public Administration-Human Resources Management, University of Sistan and Baluchestan, Zahedan, Iran
چکیده [English]

One of the dangers that have threatened the life of human societies throughout the centuries is the occurrence of natural disasters, which, in case of lack of awareness and lack of preparation, cause irreparable damage to various dimensions of human life, including residential, social and environmental areas. make It seems necessary to pay attention to the programs and principles of mitigating these disasters as well as their long-term effects in Iran, which is one of the countries prone to natural disasters. Today, the community-based crisis management approach has found a special place among societies and can be it used to improve the resilience of citizens. The purpose of this research is to investigate the impact of community-based crisis management on the resilience of citizens of Kerman province against natural disasters with the mediating role of spiritual capital. The research method is based on the applied goal and based on the descriptive-survey implementation method based on structural equation modeling. The statistical population of the research included all the citizens of Kerman province in the number of 3164718 people, based on Cochran's formula and taking into account the error of 0.05, 384 people were selected as the sample size by simple random method. In order to collect information, a questionnaire tool was used, and the validity of the questionnaires was measured and confirmed using confirmatory factor analysis and reliability using the combined reliability method. In order to analyze the data, structural equation modeling method was used in Smart PLS version 3 software environments. The results of data analysis with the structural equation modeling approach show that the community-oriented crisis management variable has a positive and significant effect on the resilience of citizens with an impact factor of 0.45. Also, spiritual capital, while having a positive and meaningful effect on the resilience of citizens, plays a mediating role in the relationship between community-based crisis management and resilience.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Community-Based Crisis Management
  • Citizens' Resilience
  • Spiritual Capital
  • Kerman Province

مراجع

  1. Norris, F. H., Friedman, M. J., & Watson, P. J. (2002). 60,000 disaster victims speak: Part II. Summary and implications of the disaster mental health research. Psychiatry: Interpersonal and biological processes, 65(3), 240-260.
  2. پوراحمد، احمد؛ نجفی، اسماعیل؛ عباسی فلاح، وحید؛ حیدری، اصغر؛1398، اولویت‌بندی تأثیر مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی بر مشارکت ساکنان در نوسازی بافت‌های شهری؛ نشریه مطالعات ساختار و کارکرد شهری؛ شماره بیستم،73-51.
  3. Mousavi, M., Habibi-Yangjeh, A., & Pouran, S. R. (2018). Review on magnetically separable graphitic carbon nitride-based nanocomposites as promising visible-light-driven photocatalysts. Journal of Materials Science: Materials in Electronics, 29(3), 1719-1747.
  4. رضایی راد، هادی؛ کاظمی، داوود. (1399). بازشناسی ضرورت مدیریت اجتماع‌محور بحران جهت کاهش آسیب‌پذیری در بحران زلزله. مطالعات محیطی هفت حصار، شماره 33، صص 78-63.
  5. Soltani, T., Baghianimoghadam, M. H., Ehrampoush, M. H., Baghian, N., & Jafari, A. (2016). Knowledge, attitude, and performance of nurses' crisis management in natural disasters in Yazd city. Journal of Community Health Research, 5(3), 195-201.‏
  6. صالحی نودز، اسما؛ یعقوبی، نورمحمد و کیخا، عالمه. (1400). ظرفیت‌سازی جوامع محلی در مدیریت بحران اجتماع‌محور: بررسی نقش عوامل فرهنگی. مدیریت بحران، شماره 10، دوره دوم، صص 69-57.

 

  1. Ali, M. S. S., Arsyad, M., Kamaluddin, A., Busthanul, N., & Dirpan, A. (2019, February). Community based disaster management: Indonesian experience. In IOP Conference Series: Earth and Environmental Science (Vol. 235, No. 1, p. 012012). IOP Publishing.
  2. Handmer, J., & Dovers, S. (2012). The handbook of disaster and emergency policies and institutions. Earthscan.
  3. Twigg, J. (2009). Characteristics of a disaster-resilient community: a guidance note (version 2).

 

  1. Turner, J. H., & Turner, J. H. (2010). The micro basis of the meso and macro social realms. Theoretical Principles of Sociology, Volume 2: Microdynamics, 271-301.
  2. McAslan, A. (2011). Community resilience: Understanding the concept and its application. Torrens Resilience Institute, Adelaide.
  3. FEMA (2011) A whole community approach to Emergency Management: Principles, Themes,and Pathways for Action FDOC 104-008-1.
  4. Haque, C. E., & Uddin, M. S. (2013). Disaster management discourse in Bangladesh: a shift from post-event response to the preparedness and mitigation approach through institutional partnerships. In Approaches to Disaster Management-Examining the Implications of Hazards, Emergencies and Disasters. IntechOpen.‏
  5. Chen et al. (2006) Integrated Community-Based Disaster Management Program in Taiwan: a case study of Shang-An Village Natural Hazards 37, pp. 209-223.
  6. UNISDR, U. (2009). Making Disaster Risk Reduction Gender Sensitive: Policy and Practical Guidelines
  7. O’Brien, G., & O’Keefe, F. (2014). Managing adaptation to climate risk beyond fragmented Oxon: Routledge.
  8. Khan, M. R., & Rahman, M. A. (2007). Partnership approach to disaster management in Bangladesh: A critical policy assessment. Natural Hazards, 41(2), 359–378.
  9. Linnell, M. (2013). Community approaches involving the public in crisis management: a literature review.
  10. SalehiNodez, A., Yaghoubi, N. M., & Keikha, A. (2022). The effect of community-based crisis management on the resilience to disasters with the mediating role of social capital. International Journal of Human Capital in Urban Management, 7(2).
  11. Nguyen, H. L., & Akerkar, R. (2020). Modelling, measuring, and visualising community resilience: A systematic review. Sustainability, 12(19), 7896.
  12. Cutter, S. L. (2016). Resilience to what? Resilience for whom?. The Geographical Journal, 182(2), 110-113.
  13. Liao, K. H. (2012). A theory on urban resilience to floods—a basis for alternative planning practices. Ecology and society, 17(4).
  14. Meerow, S., & Newell, J. P. (2019). Urban resilience for whom, what, when, where, and why?. Urban Geography, 40(3), 309-329.
  15. Holling, C. S. (1973). Resilience and stability of ecological systems. Annual review of ecology and systematics, 4(1), 1-23.
  16. Bolzan, N., & Gale, F. (2018). Social resilience: Transformation in two Australian communities facing chronic adversity. International Social Work, 61(6), 843-856.
  17. Wardekker, A. (2020) Framing'resilient cities': System versus community focused
    interpretations of urban climate resilience. Urban Resilience: Methodologies, Tools and
    Evaluation; Springer: Cham, Switzerland.
  18. Speranza, C. I., Wiesmann, U., & Rist, S. (2014). An indicator framework for assessing livelihood resilience in the context of social–ecological dynamics. Global Environmental Change, 28, 109-119.
  19. Kärrholm, M., Nylund, K., & de la Fuente, P. P. (2014). Spatial resilience and urban planning: Addressing the interdependence of urban retail areas. Cities, 36, 121-130.
  20. Ribeiro, P. J. G., & Gonçalves, L. A. P. J. (2019). Urban resilience: A conceptual framework. Sustainable Cities and Society, 50, 101625.
  21. Patel, R. B., & Gleason, K. M. (2018). The association between social cohesion and community resilience in two urban slums of Port au Prince, Haiti. International journal of disaster risk reduction, 27, 161-167.
  22. Li, Y., Li, Y., Kappas, M., & Pavao-Zuckerman, M. (2018). Identifying the key catastrophic variables of urban social-environmental resilience and early warning signal. Environment international, 113, 184-190.
  23. Mohebati Zohan, H., Yaghoubi, N. M., Mohammadi, M., & Mahmoudzadeh Washan, M. (2020). Designing a Phased Model of Crisis Management with the Empowerment Approach of Local Communities Using Meta-synthesis Approach. Journal of Public Administration, 12(2), 175-203.
  24. Richtnér, A., & Löfsten, H. (2014). Managing in turbulence: how the capacity for resilience influences creativity. R&d Management, 44(2), 137-151
  25. Mohammadi, A., & Pashazadeh, A. (2017). Measurement of urban resilience against the risk of earthquake incidence Case study: Ardebil City. Researches in Earth Sciences, 8(2), 112-126.
  26. فاضلی کبریا، حامد؛ شفقت، ابوطالب؛ بهمنی، اکبر،1400، تأثیر سرمایه اجتماعی بر تاب‌آوری با نقش میانجی رفتار شهروندی سازمانی در بحران‌ها (مورد مطالعه: کارکنان جمعیت هلال‌احمر استان کرمانشاه)، دو فصلنامه علمی پژوهشی مدیریت بحران، شماره نوزدهم،74.
  27. Middlebrooks, A., & Noghiou, A. (2007). Developing the service orientation for spiritual capital: Leadership capacity for bridging sectors. Leading the future of the public sector: The Third Transatlantic Dialogue University of Delaware, Newark, DE, 1-20.
  28. Zohar, D., & Marshall, I. (2004). Spiritual capital: Wealth we can live by. Berrett-Koehler Publishers.
  29. Liu, A. (2012). Index correlation, measurement reliability and biased estimation. RM Application Papers. (Downloaded 13 December 2005). Stable URL: http://www. research methods. org/democracy-indicators. pdf.
  30. Hill, P. C., & Pargament, K. I. (2008). Advances in the conceptualization and measurement of religion and spirituality: Implications for physical and mental health research.
  31. Vasconcelos, A. F. (2021). Individual spiritual capital: meaning, a conceptual framework and implications. Journal of Work-Applied Management, 13(1), 117-141.
  32. Baker, C., & Skinner, H. (2006). Faith in action. Manchester: William Temple Foundation.
  33. Amoozesh, N., Mohseni, A., & Ghasemi, M. (2023). Accountants and Auditors’ Spiritual Capital Pattern Planning Using Grounded Theory Approach. International Journal of Finance & Managerial Accounting, 8(29), 185-194.
  34. Verter, B. (2003). Spiritual capital: Theorizing religion with Bourdieu against Bourdieu. Sociological theory, 21(2), 150-174.
  35. Rima, S. D. (2012). Spiritual Capital: A Moral Core for Social and Economic Justice, Farnham, UK: Gower.
  36. بدخشانی، فیروز؛ و پیروی، سعید. (1394). سرمایه معنوی و تأثیر آن بر عملکرد سازمان. تهران: نشر مهربان.
  37. Neal, D. M., & Phillips, B. D. (1995). Effective emergency management: Reconsidering the bureaucratic approach. Disasters, 19(4), 327-337.‏
  38. Ajami, S., & Fattahi, M. (2009). The role of earthquake information management systems(EIMSs) in reducing destruction. Disaster Prevention and Management: An International Journal.
  39. درودی، هما؛ سپهری فر، حسن. (1398). ارزیابی مدیریت بحران در ایران بر مبنای مدل لیتل جان (بررسی موردی سیل فروردین 1398 لرستان، مازندران و زلزله 1396 کرمانشاه)، دانش پیشگیری و مدیریت بحران، دوره 9، شماره 4، صص 402-393.
  40. Boukri, M., Farsi, M. N., Mebarki, A., Belazougui, M., Ait-Belkacem, M., Yousfi, N& Amellal, O. (2018). Seismic vulnerability assessment at urban scale: Case of Algerian buildings. International journal of disaster risk reduction, 31, 555-575.‏
  41. Hosseini, M. (2008). Crisis Management. Institute of Sepehr Publication, 1st edition.
  42. رحیمی، محمد؛ افشاری پور، نوشین. (1397). جانمایی پایگاه‌های پشتیبانی مدیریت بحران با استفاده از تکنیک AHP و GIS (مطالعه موردی: شهربابک)؛ مجله مخاطرات محیط طبیعی، دوره 7، شماره 16، صص 88-65.
  43. صالحی نودز، اسما؛ یعقوبی، نورمحمد و کیخا، عالمه. (1401). سنجش و اعتبار یابی مدل مدیریت بحران اجتماع‌محور بر اساس تکنیک سوآرا (مورد شناسی: استان کرمان). جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای، دوره یازدهم، شماره 40، صص 280/237.
  44. کریمی، خدیجه؛ تقی لو، علی‌اکبر. (1399). مدیریت بحران اجتماع‌محور راهی به‌سوی توسعه پایدار. فصلنامه دانش پیشگیری و مدیریت بحران، دوره 10، شماره 1، صص 61-45.
  45. رستگار، عباسعلی؛ درویش، حسن، خلیلی، مینا؛ نوده فراهانی، مجید. (1398). بررسی نقش سرمایه معنوی بر تاب‌آوری سازمانی، با تأکید بر میانجی‌گری جو اخلاقی. مدیریت سرمایه اجتماعی، دوره 6، شماره 1، صص 22-1.
  46. Brassey, J., & Kruyt, M. (2020). How to demonstrate calm and optimism in a crisis. McKinsey & Company, 11(2), 112-131.
  47. Azad, M. A. K., Uddin, M. S., Zaman, S., & Ashraf, M. A. (2019). Community-based disaster management and its salient features: a policy approach to people-centred risk reduction in Bangladesh. Asia-Pacific Journal of Rural Development, 29(2), 135-160.‏
  48. Ricciardelli, A., Manfredi, F., & Antonicelli, M. (2018). Impacts for implementing SDGs: sustainable collaborative communities after disasters. The city of Macerata at the aftermath of the earthquake. Corporate Governance: The International Journal of Business in Society, 18(4), 594-623.
  49. Gianisa, A., & Le De, L. (2018). The role of religious beliefs and practices in disaster: The case study of 2009 earthquake in Padang city, Indonesia. Disaster Prevention and Management, 27(1), 74-86.
  50. Henseler, Jörg and Wynne W. Chin (2010). A Comparison of Approaches for the Analysis of Interaction Effects Between Latent Variables Using Partial Least Squares Path Modeling, Structural Equation Modeling, 17 (1), 82-109.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 17 تیر 1402
  • تاریخ بازنگری: 08 مرداد 1402
  • تاریخ پذیرش: 04 مهر 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار