ارزیابی تهدیدات علیه دارایی‌های کلیدی حوزه انرژی با رویکرد پدافند غیرعامل نمونه مطالعاتی: استان همدان

عطائی کچوئی, محمّدحسن; عبدی, مونا; اسدی, فاطمه; نجفی, مرتضی

ارزیابی تهدیدات علیه دارایی‌های کلیدی حوزه انرژی با رویکرد پدافند غیرعامل نمونه مطالعاتی: استان همدان

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

¹ پژوهشگر، دانشگاه صنعتی مالک‌اشتر، مجتمع دانشگاهی مهندسی و پدافند غیرعامل، تهران، ایران

² دانشجوی دکترا، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران

چکیده

زیرساخت‌های انرژی به‌عنوان یکی از مصادیق دارایی‌های کلیدی کشور، عملکردی شبکه‌ای و فرا استانی داشته به دلیل وجود اندرکنش با سایر زیرساخت‌ها، اگر براثر رخداد تهدیدات انسان‌ساخت عمدی دچار اختلال شود، سایر بخش‌ها نیز با چالش روبه‌رو خواهد شد. بر این اساس این پژوهش باهدف اولویت‌سنجی و ارجحیت سنجی تهدیدات با بهره‌گیری از تکنیک‌های کمّی تحلیل سلسله مراتبی سعی می‌نماید به این سؤال پاسخ دهد که در خصوص دارایی‌های حوزه انرژی، کدام تهدیدات انسان‌ساخت متصور دارای ارجحیت و اولویت هستند و متناسب با هرکدام اقداماتی در راستای کاهش آسیب‌پذیری آن پیشنهاد می‌نماید. در این راستا پژوهش حاضر ازنظر نوع کاربردی و از منظر روش توصیفی-تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات به‌صورت آمیخته است به‌نحوی‌که ترکیبی از روش گردآوری کتابخانه‌ای و اسنادی به‌صورت کیفی و گردآوری اطلاعات به‌وسیله پرسشنامه ساختار نیمه ساختاریافته بسته به‌صورت کمّی خواهد بود. همچنین روش تجزیه‌وتحلیل اطلاعات نیز به‌صورت آمیخته خواهد بود که بهره‌گیری از روش WBM و تحلیل آماری به‌صورت کمّی و تحلیل روابط علت و معلولی روش کیفی تحلیل یافته‌ها خواهد بود. نتایج پژوهش که اعتبار و پایایی آن به‌وسیله جامعه خبرگان مورد تأیید قرارگرفته است، بیانگر این موضوع بود که در پهنه استان همدان، شاخص شدت خسارت بیشترین وزن در تعیین اهمیت تهدیدات را به خود اختصاص داده و به دلیل فاصله از مرز و همچنین امکان دفاع در خارج از استان و وجود تجهیزات دفاع عامل در پهنه استان همدان شاخص توانایی دشمن کمترین وزن را در تعیین اهمیت تهدیدات به خود اختصاص داده است. همچنین نتایج نشان می‌دهد که تهدیدات هوایی-موشکی مهم‌ترین تهدید زیرساخت انرژی در استان همدان بوده ولیکن دارای بالاترین ارجحیت نیست. از سویی دیگر تهدید سایبری به دلیل شدت پایین‌تر مهم‌ترین تهدید نبوده ولیکن به دلیل تبعات منفی اندک برای گروه‌های متخاصم از ارجحیت بالایی برخوردار است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

پدافند غیر عامل

عنوان مقاله [English]

Man-Made Threats Assessment in Energy Key Assets with a Passive Defense Approach Case Study: Hamadan Province

نویسندگان [English]

Mohammad Hassan Ataee Kachoee ¹
Mona Abdi ¹
Fatemeh Asadi ¹
Morteza Najafi ²

¹ Researcher, Faculty of Passive Defense, Malek Ashtar University of Technology, Tehran, Iran

² PhD. Student, Faculty of Marine Sciences and Techniques, North Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Energy infrastructure, as one of the key assets of the country, has a network and trans-provincial function due to the interaction with other infrastructures. If it is disrupted due to the occurrence of intentional man-made threats, other sectors will also face challenges. Therefore, it is important for decision-makers and managers to have a rational view of energy infrastructure threats. Based on this, this research with the aim of prioritization of threats by using quantitative techniques of hierarchical analysis tries to prove this hypothesis that it seems that the spectrum of perceived threats should be investigated regarding the assets of the energy sector and proposed measures to reduce its vulnerability according to each one. In this regard, the current research is applied-developmental and descriptive-analytical. The method of collecting information will be a combination of qualitative library and document collection method and quantitative information collection using a closed semi-structured questionnaire. The data analysis method will be mixed, using the WBM method and quantitative statistical analysis, and the analysis of cause and effect relationships will be the qualitative method of analyzing the findings. The results of the research, the validity and reliability of which has been confirmed by the community of experts, indicated that in Hamadan province, the damage intensity index has the most weight in determining the importance of threats, and due to the presence of active defense equipment in the province Hamadan has assigned the least weight to the enemy capability index in determining the importance of threats. The results show that air-missile threats are the most important threat to the energy infrastructure in Hamadan province, but it is not the highest priority. The cyber threat is not the most important threat due to its lower intensity, but it is highly preferred for hostile groups due to the few negative consequences.

کلیدواژه‌ها [English]

Energy Infrastructure
Passive Defense
Intentional Man-Made Threats
Hamadan Province

مراجع

1- داعی نژاد، فرامرز؛ امین زاده، حسینی (1385). اصول و رهنمودهای طراحی و تجهیز فضای باز مجموعه‌های مسکونی به‌منظور پدافند غیرعامل. تهران: مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن.

2- زیویار، پروانه؛ حسینی امینی، حسن؛ درودی، محمدرضا (1395). شهرسازی مبتنی بر دفاع غیرعامل، تهران، نشر آکادمیک.

3- موحدی نیا، جعفر (1386). اصول و مبانی پدافند غیرعامل، تهران، انتشارات دانشگاه صنعتی مالک اشتر.

4- جلالی فراهانی، غلامرضا (1391). مقدمه‌ای بر روش و مدل برآورد تهدیدات در پدافند غیرعامل، تهران، مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه جامع امام حسین (ع).

5- صالح نسب، ابوذر؛ کلانتری خلیل‌آباد، حسین؛ پیوسته گر، یعقوب (1397). شناسایی و ارزیابی تهدیدات در زیرساخت‌های حیاتی شهرها با رویکرد دفاع غیرعامل (نمونه موردی: منطقه 6 شهر تهران). پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، شماره 32.

6- اصغریان جدی، احمد (1386). الزامات معمارانه در دفاع غیرعامل پایدار. تهران، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، چاپ دوم.

7- حافظ‌نیا، محمدرضا؛ صفوی، سید یحیی؛ مطوف، شریف؛ جلالی، غلامرضا (1388). طراحی الگوی نظری آمایش سرزمین با اعمال اصول پدافند غیرعامل، فصلنامۀ سیاست دفاعی، شمارۀ 69، صفحات 9-46.

8- میلز، گرج (1378). ‌فصلنامه ‌دستور کار ‌امنیتی ‌قرن ‌بیست ‌و ‌یکم، نوریان، ‌تهران، معاونت تحقیق و پژوهش دانشکده‌ فرماندهی ‌و‌ ستاد ‌سپاه ‌پاسداران‌ انقلاب اسلامی.

9- معاونت امور مهندسی و فناوری وزارت نفت (1382). ضوابط کلی پدافند غیرعامل در وزارت نفت، تهران.

10- صادق پوربهی، محمد (1390). طراحی ساختمان‌های مقاوم در برابر انفجار در صنایع پتروشیمی. تهران، انتشارات دانشگاه صنعتی مالک اشتر.

11- دفتر مقررات ملی ساختمان (1395). مبحث بیست و یکم مقررات ملّی ساختمان (پدافند غیرعامل)، تهران، مقررات ملّی ساختمان.

12- مهدوی نژاد، محمدجواد، انصاری، مجتبی و حسینی کیا، محمدمهدی، (1390)، مکان‌یابی پناهگاه‌های جمعی بر اساس اصول و معیارهای حفاظتی، با استفاده از تکنیک AHP، نمونه موردی شهر همدان، مجموعه مقالات اولین همایش علمی – پژوهشی شهرسازی و معماری با رویکرد پدافند غیرعامل، دانشگاه صنعتی مالک اشتر

13- سانتیاگو جی گونزالس و همکاران، (2020)، دستیابی به ظرفیت‌های بالای پیشگیری و تاب‌آوری در زیرساخت‌های حیاتی، نشریه بین‌المللی حفاظت از زیرساخت‌های حیاتی.